Aleksander ha-Lewi Osipowicz Cederbaum (jid. אַלעקסאַנדער הלוי אָסיפאָוויטש צעדערבוים; ur. 27 sierpnia 1816 w Zamościu, zm. 8 września 1893 w St. Petersburgu) to żydowski dziennikarz, publicysta oraz wydawca, który działał w Rosji i był aktywnym działaczem syjonistycznym. Był założycielem i wydawcą „Ha-Melic” – pierwszej hebrajskiej gazety w Rosji. Oprócz tego publikował również w języku rosyjskim i jidysz.
Życiorys
Pochodził z ubogiej rodziny; jego ojciec był zegarmistrzem oraz jednym z kluczowych przedstawicieli haskali w Zamościu. W młodości uczył się zawodu krawca, ale zyskał także wiedzę na temat hebrajskiej literatury oraz języków: polskiego, rosyjskiego i niemieckiego. Ożenił się w Lublinie, a w 1840 roku przeniósł się do Odessy, gdzie zaangażował się w działalność oświatową w lokalnej gminie żydowskiej. Tam otworzył sklep z odzieżą, oferując również usługi krawieckie, w którym pracował jako krojczy.
W 1860 roku uzyskał pozwolenie od władz na wydawanie „Ha-Melic” – pierwszej hebrajskiej gazety w Rosji. Dwa lata później rozpoczął edycję czasopisma w języku jidysz „Kol Mewaser”. W 1871 roku przeniósł się do St. Petersburga, gdzie mógł nadal wydawać „Ha-Melic”, jednak nie uzyskał zgody na kontynuowanie „Kol Mewaser”. Zostało mu natomiast zezwolone na publikowanie tygodnika po rosyjsku „Wiestnik Ruskich Jewriej”. W 1881 roku założył „Dos Jidiszes Fołksbłat” – codzienną gazetę w jidysz, która ukazywała się przez 8 lat, choć on sam był jej wydawcą tylko w początkowym okresie. Próbował również edytować miesięcznik „Ha-Micpe”.
Cederbaum był autorem książek „Keter Kehunnah” oraz „Ben ha-Meẓarim”. Dzięki jego wydawnictwu „Ḳol Mewaser” wielu utalentowanych pisarzy jidysz miało możliwość publikacji, w tym między innymi Szolem Alejchem, Mendele Mojcher Sforim oraz Icchak-Joel Linecki.
Był również aktywny w ruchu Chowewej Syjon.
Cederbaum miał znaczące wpływy w kręgach rządowych. Dzięki jego interwencji i obiektywizmowi Żydzi z gruzińskiego miasta Kutaisi uniknęli oskarżeń o rytualny mord. Angażował się także w walkę z antysemickimi publikacjami autorstwa Hipolita Lutostańskiego, zarówno poprzez pisma, jak i działania w sądzie.
