Aleksander Carmantrand (znany również jako A. Carmantrant, urodzony około 1840 roku w Warszawie, zmarł 19 kwietnia 1882 roku w Płocku) – był aktorem, tancerzem, śpiewakiem (barytonem), dyrektorem teatrów zarówno prowincjonalnych, jak i warszawskich teatrów ogródkowych, a także organizatorem ruchu teatralnego.
Wczesne lata
Edukując się w gimnazjum realnym, następnie kontynuował naukę w Szkole Dramatycznej w Warszawie pod okiem Jana Tomasza Seweryna Jasińskiego.
Kariera aktorska
Swój debiut miał w 1861 roku w Kownie. Później współpracował z zespołami Pawła Ratajewicza (1862), Jana Chełmikowskiego (1864-1865), Feliksa Leona Stobińskiego (1867) oraz Lucjana Ortyńskiego (1868). Jako samodzielny dyrektor teatrów prowincjonalnych, okresowo współpracował również z innymi zespołami, takimi jak: Konstanty Łobojko (1872), Karol Doroszyński (1872), Józef Teksla (1872, 1874-1880), Pawła Ratajewicza (sezon 1873/1874), Feliks Krotki i Rufin Morozowicz (1880-1881), oraz Bolesław Kremski (1881-1882). Występował także w warszawskich teatrach ogródkowych, takich jak: „Allhambra”, „Tivoli” i „Eldorado”. Był aktorem wszechstronnym, który na scenie wykorzystywał swoje umiejętności wokalne i taneczne. W swoim dorobku artystycznym ma m.in. role: Bartka Kozicy w „Emigracji chłopskiej”, Nicka w „Marrii Stuart”, Geldhaba w „Panu Geldhabie”, Falstaffa w „Wesołych kumoszkach z Windsoru”, Ignacego w „Marcowym kawalerze” oraz Franciszka Moore’a w „Zbójcach”.
Zarządzanie zespołami teatralnymi
Prawdopodobnie pierwszy zespół teatralny zorganizował w 1864 roku w Łowiczu. Krótko, w 1867 roku, prowadził zespół w Radomiu. W 1868 roku objął kierownictwo zespołu po Lucjanie Ortyńskim. Początkowo występował z nim w Kielcach, a następnie odbył tournée po prowincji (m.in. Piotrków, Częstochowa, Ciechocinek, Łowicz, Włocławek, Łódź, Kalisz, Suwałki). W 1871 roku wspólnie z żoną prowadził warszawski teatr ogródkowy „Prado”.
Życie prywatne
Był synem muzyka Karola Carmantranda. W 1865 roku ożenił się z aktorką Paulina Hausenöder.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Aleksander Carmantrand, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-11-15].
