Aleksander Brzeziński
Aleksander Brzeziński (ur. 25 lutego 1953 w Bliżynie) to polski naukowiec, profesor doktor habilitowany specjalizujący się w geodezji planetarnej, geodynamice oraz teorii ruchu obrotowego Ziemi. Jest autorem, promotorem i recenzentem wielu prac naukowych z zakresu astronomii geodezyjnej. Obecnie kieruje Katedrą Geodezji i Astronomii Geodezyjnej na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej oraz w latach 2006–2011 prowadził Zakład Geodezji Planetarnej w Polskiej Akademii Nauk.
Życiorys
Urodził się w 1953 roku w Bliżynie, w ówczesnym województwie kieleckim. Swoją edukację rozpoczął w szkole podstawowej w Sorbinie, gdzie w ósmej klasie zajął czwarte miejsce w wojewódzkim konkursie matematycznym, co otworzyło mu drzwi do dalszego rozwoju naukowego. W 1972 roku ukończył klasę matematyczną w XIV Liceum Ogólnokształcącym im. Klementa Gottwalda w Warszawie (obecnie im. Stanisława Staszica), a jako maturzysta zdobył tytuł laureata XXIII Olimpiady Matematycznej. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizując się w „mechanice ciała stałego”, które ukończył w 1977 roku, zdobywając dyplom magistra matematyki z wyróżnieniem. Po studiach podjął pracę w Zakładzie Geodezji Planetarnej Centrum Badań Kosmicznych PAN, najpierw jako stażysta, a od 1978 roku jako asystent. W latach 1979–1988 pełnił funkcję starszego asystenta.
W latach 1985–1987 odbył dwuipółletni staż naukowy w Instytucie Geodezji Teoretycznej Uniwersytetu Technicznego w Grazu. W 1986 roku uzyskał stopień doktora nauk fizycznych w Instytucie Geofizyki PAN za pracę „Zależność wyznaczeń elementów ruchu obrotowego Ziemi od przyjętego modelu jej budowy”, a w 1988 roku został adiunktem w Zakładzie. Pełnił tę funkcję do 1992 roku, kiedy to awansował na stanowisko docenta, a ostatecznie, do dziś, jest profesorem zwyczajnym, zatrudnionym na pół etatu w Instytucie od 2011 roku.
Habilitację w zakresie nauk przyrodniczych, w dziedzinie geofizyki, uzyskał w 1991 roku w Instytucie Geofizyki PAN na podstawie rozprawy „Polar motion and excitation functions”. W latach 1992–1994 był stypendystą Fundacji Humboldta w Instytucie Geodezji Fizycznej Uniwersytetu Technicznego w Darmstadt, gdzie współtworzył monografię „The Earth and its Rotation: Low Frequency Geodynamics”. W 2000 roku otrzymał tytuł profesora nauk technicznych z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Aleksandra Kwaśniewskiego.
Od 2007 roku jest związany z Wydziałem Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, początkowo jako profesor nadzwyczajny, a od 2014 roku jako profesor zwyczajny. W 2012 roku objął stanowisko kierownika Katedry Geodezji i Astronomii Geodezyjnej oraz został członkiem senackiej komisji ds. Kadr Politechniki Warszawskiej.
Działalność naukowa
Na Politechnice Warszawskiej prowadzi wykłady z takich przedmiotów jak algebra liniowa w geodezji, mechanika nieba – technologie wyznaczania orbit, oraz zaawansowane metody opracowywania obserwacji i geofizyka. Wcześniej prowadził także autorski wykład semestralny z ćwiczeniami „Wybrane działy mechaniki nieba” dla studentów czwartego roku Wydziału Geodezji i Kartografii oraz uczestniczył w wykładzie z ćwiczeniami „Geodezja satelitarna i grawimetria” dla piątego roku Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
W latach 1979–1980 brał udział w przygotowaniach do projektu satelitarnego DIDEX, zajmując się stabilizacją grawitacyjną satelity krążącego po orbicie. Od 1991 roku jest członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej, pełniąc kolejno funkcje: członka Komitetu Organizacyjnego Komisji 19. Ruch Obrotowy Ziemi w latach 1997–2003, wiceprzewodniczącego Komisji w latach 2003–2006 oraz przewodniczącego w latach 2006–2009. Należy także do Międzynarodowej Asocjacji Geodezji, a od 2011 roku jest jej honorowym członkiem. Od maja 1992 roku jest członkiem korespondentem Międzynarodowej Służby Ruchu Obrotowego Ziemi i Systemów Odniesienia, a od 2013 roku członkiem IERS Directing Board. W latach 2011–2015 był członkiem Komitetu Naukowego Globalnego Geodezyjnego Systemu Obserwacyjnego.
Brzeziński jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Societas Humboldtiana Polonorum, kolegium redakcyjnego „Artificial Satellites”, Komitetu Geodezji PAN, Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN oraz sekretarzem Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Geodezji i Geofizyki.
Pełnił funkcję sekretarza Rady Naukowej Centrum Badań Kosmicznych PAN przez trzy kadencje (1996-2007). Kierował sześcioma projektami badawczymi Komitetu Badań Naukowych oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które dotyczyły m.in. analizy zaburzeń parametrów orientacji Ziemi, modelowania geofizycznego pobudzania ruchu obrotowego Ziemi, perturbacji nutacji i ruchu bieguna ziemskiego oraz roli oceanu w generowaniu nieregularnych zaburzeń rotacji Ziemi. Był promotorem dwóch przewodów doktorskich, które uzyskały wyróżnienia, a także opiekunem prac magisterskich, recenzentem prac doktorskich oraz habilitacyjnych, a także autorem ocen dorobku naukowego w krajowych przewodach profesorskich oraz ich zagranicznych odpowiednikach.
Opublikował ponad 100 prac i artykułów naukowych w międzynarodowych wydawnictwach, które uzyskały ponad 1100 cytatów. Brał udział w licznych międzynarodowych konferencjach naukowych, wygłaszając referaty oraz był członkiem komitetów naukowych lub współorganizatorem około trzydziestu konferencji i sympozjów. Wiele razy recenzował prace zgłoszone do publikacji w uznawanych czasopismach naukowych, takich jak „Manuscripta Geodaetica”, „Journal of Geodesy”, „Journal of Geophysical Research”, „Geophysical Research Letters”, „Journal of Geodynamics”, „Geophysical Journal International”, „Artificial Satellites”, „Reports on Geodesy”.
Życie prywatne
Od 1978 roku jest w związku małżeńskim z Grażyną Brzezińską z domu Kucharską. Mają troje dzieci: Łukasza (ur. 1978), Agatę (ur. 1981) i Martę (ur. 1997).
Jest członkiem Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Nad Kuźniczką, które skupia mieszkańców gminy Bliżyn.
Odznaczenia i wyróżnienia
W 1987 roku otrzymał nagrodę naukową Wydziału III PAN za badania związane z teorią ruchu obrotowego Ziemi. W 1997 roku przyznano mu nagrodę naukową Wydziału VII PAN im. E. Romera. Aleksander Brzeziński był częścią międzynarodowego zespołu badawczego, który w 2003 roku zdobył europejską Nagrodę Kartezjusza za prace nad modelem precesji-nutacji Ziemi. W tym samym roku wyróżniono go nagrodą naukową Prezesa PAN za opracowanie modelu zaburzeń ruchu obrotowego Ziemi. W 2005 roku otrzymał Nagrodę Naukową im. Mikołaja Kopernika za osiągnięcia w dziedzinie geodezji w latach 2000–2004. W 2015 roku został laureatem pierwszej edycji konkursu o Nagrodę im. prof. Lubomira W. Barana za wybitne osiągnięcia naukowe i badawcze z zakresu geodezji i kartografii.
W 2016 roku, za całokształt działalności naukowo-badawczej, został odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Złotym Krzyżem Zasługi.
Bibliografia
Komitet Geodezji PAN
Prof. Aleksander Brzeziński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-05-31].
„Poczet Profesorów Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej”, ISBN 978-83-935447-5-2.
Aleksander Brzeziński w bazie Google Scholar
