Aleksander Boruszczak (urodzony 22 lutego 1868 w Karlovacu, zmarły 5 lutego 1948 w Bad Bibra w Saksonii-Anhalt) był generałem brygady Wojska Polskiego w okresie II RP.
Życiorys
Urodził się 22 lutego 1868 roku w Karlovacu (niem. Karlstadt) w Chorwacji. Był starszym bratem Teodora (ur. 1874), który był pułkownikiem uzbrojenia Wojska Polskiego.
Ukończył pięć klas gimnazjum w Przemyślu, po czym 1 września 1883 roku wstąpił do Szkoły Kadetów Piechoty w Łobzowie. 18 sierpnia 1886 roku rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej armii, zostając przydzielonym do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 55 we Lwowie, w stopniu kadeta-zastępcy oficera, ze starszeństwem od 1 września 1886 roku. W 1897 roku przeniesiono go do Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 66 w Koszycach. W 1899 roku przez sześć miesięcy uczył się w szkole korpuśnej w Sarajewie w Bośni i Hercegowinie. W 1904 roku służył w Morawskim Pułku Piechoty Nr 3 w Mostarze, a później w Cieszynie. W 1913 roku został przeniesiony do Morawskiego Pułku Piechoty Nr 8 w Brnie na stanowisko komendanta 2. batalionu. Na początku I wojny światowej dowodził batalionem, a we wrześniu objął dowództwo tego pułku, walcząc w obronie Twierdzy Przemyśl. 17 września 1915 roku został wzięty do niewoli przez Rosjan, a po ucieczce z niewoli 24 kwietnia 1918 roku, powrócił do swojego pułku 19 maja 1918 roku. W trakcie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie:
- porucznika (niem. Leutnant) – 1 maja 1890,
- nadporucznika (niem. Oberleutnant) – 1 listopada 1894,
- kapitana II klasy (niem. Hauptmann II kl.) – 1 maja 1902,
- kapitana I klasy (niem. Hauptmann I kl.) – 1906 ze starszeństwem od 1 maja 1902,
- majora (niem. Major) – 1 listopada 1913,
- podpułkownika (niem. Oberstleutnant) – 1 września 1915,
- pułkownika (niem. Oberst) – 11 listopada 1918 ze starszeństwem od 1 maja 1918.
1 listopada 1918 roku, w Krakowie, w randze pułkownika, został przyjęty do Wojska Polskiego. Od 5 grudnia 1918 do 29 marca 1919 roku dowodził 16 pułkiem piechoty Ziemi Tarnowskiej. 22 marca 1919 roku mianowano go dowódcą III Brygady w Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 26 października 1919 roku objął dowództwo 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 1 maja 1920 roku został zatwierdzony w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej. 7 lipca 1920 roku powierzono mu obronę Wilna, jednak 18 lipca, po poddaniu miasta wojskom sowieckim, został zwolniony z dowództwa dywizji.
26 sierpnia 1920 roku postawiono go w stan oskarżenia przed Trybunałem Obrony Państwa za tchórzostwo w obliczu wroga oraz oddanie Wilna bez obrony. 11 października 1921 roku sprawa została przeniesiona do Sądu Wojskowego Dowództwa Okręgu Warszawskiego, gdzie kilka miesięcy później postępowanie umorzono z powodu braku znamion czynu przestępnego, a on sam został zrehabilitowany. Pomimo tego, z dniem 1 czerwca 1922 roku przeszedł w stan spoczynku, w stopniu generała podporucznika, z prawem noszenia munduru. W czerwcu 1922 roku odznaczono go Krzyżem Walecznych. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady.
Osiedlił się w Kiekrzu niedaleko Poznania, a później w Goli koło Jarocina. W kampanii wrześniowej 1939 roku nie brał udziału. Po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski podpisał volkslistę. Wiosną 1945 roku opuścił Golę, próbując przedostać się do Austrii. Zmarł na grypę 5 lutego 1948 roku w Bad Bibra (Saksonia).
Z pierwszego małżeństwa miał troje dzieci. Po śmierci żony 18 września 1919 roku zawarł związek małżeński z Martą Albertyną z Anderseckow Stickarowską.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Walecznych nr 38921 – 17 grudnia 1921 roku „w zamian za dyplom Fronu Litewsko-Białoruskiego «Za Waleczność»”
Order Korony Żelaznej 3. klasy z dekoracją wojenną i mieczami
Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami
Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce
Krzyż Wojskowy Karola
Krzyż za 25-letnią służbę wojskową dla oficerów
Złoty Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii
Krzyż Jubileuszowy Wojskowy
Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913
Medal Rannych z dwoma paskami
7 czerwca 1937 roku Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odmówił generałowi przyznania tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”.
Przypisy
Bibliografia
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.)
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897. (niem.)
Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.)
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Aleksander Boruszczak. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.53 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-08].
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. I: A.a – Custoza. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1931.
Marszałek P. K., Rada Obrony Państwa z 1920 roku. Studium prawno-historyczne, Wrocław 1995, s. 138 i n.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
