Aleksander Bobkowski
Aleksander Bobkowski (urodzony 5 stycznia 1885 w Krakowie, zmarł około 1 marca 1966 w Genewie) był pułkownikiem dyplomowanym saperów Wojska Polskiego, inżynierem oraz działaczem sportowym, szczególnie związanym z sportami zimowymi, takimi jak narciarstwo i wioślarstwo.
Życiorys
W 1908 roku zakończył naukę na Politechnice Wiedeńskiej i rozpoczął pracę w austriackim kolejnictwie. Po 1918 roku służył w Wojsku Polskim. Od 1922 roku był członkiem Oddziału IV Sztabu Generalnego, gdzie pełnił funkcję wojskowego komisarza kolejowego. W tym samym roku uzyskał stopień podpułkownika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku, zajmując 10. lokatę w korpusie oficerów kolejowych. Od 2 listopada 1923 roku do 15 października 1924 roku był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu i zdobyciu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego powrócił do Oddziału IV SG na swoje wcześniejsze stanowisko. W październiku 1926 roku został zastępcą szefa Oddziału IV Sztabu Generalnego, odpowiedzialnym za Służbę Komunikacji Wojskowej. Od 1 grudnia 1929 roku był w dyspozycji Ministra Komunikacji, zachowując dotychczasowy dodatek służbowy. Obowiązki zastępcy szefa Oddziału IV Sztabu Głównego przekazał płk. dypl. Aleksandrowi Szychowskiemu. Na stopień pułkownika awansował 1 stycznia 1930 roku, a od 31 stycznia 1930 roku przeszedł do rezerwy. Podczas służby w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego był oficerem nadetatowym 1 pułku kolejowego, a po przejściu do rezerwy figurował w ewidencji 2 batalionu mostów kolejowych.
Będąc w dyspozycji Ministra Komunikacji, objął stanowisko wicedyrektora Dyrekcji Okręgowej Polskich Kolei Państwowych w Krakowie, a w następnym roku został dyrektorem. Później został powołany na stanowisko II wiceministra komunikacji, które piastował do września 1939 roku. Był bliskim współpracownikiem Juliusza Ulrycha (ministra komunikacji) oraz inż. Juliana Piaseckiego (pierwszego wiceministra komunikacji). Równocześnie pełnił funkcję prezesa Naczelnej Organizacji Inżynierów R.P., która skupiała wszystkie stowarzyszenia inżynierskie. Pod jego przewodnictwem NOI wprowadziła paragraf aryjski (26 czerwca 1939), zobowiązując do jego wdrożenia wszystkie zrzeszenia członkowskie.
Od 1908 roku uprawiał narciarstwo, a jego ulubioną górą był Kasprowy Wierch w Tatrach. Wydał „Podręcznik narciarski” (Kraków, 1918; Lwów, 1926). Był jednym z założycieli krakowskiego oddziału Karpackiego Towarzystwa Narciarzy oraz członkiem i działaczem Tatrzańskiego Towarzystwa Narciarzy, współpracując z bratem Henrykiem. Od 1921 roku aktywnie działał w nowo utworzonym Warszawskim Klubie Narciarskim, stając się jednym z głównych działaczy narciarskich w Polsce oraz orędownikiem narciarstwa zjazdowego. W 1919 roku był jednym z inicjatorów założenia Polskiego Związku Narciarskiego, a w 1920 roku objął stanowisko drugiego prezesa. Na jego wniosek siedziba PZN została przeniesiona do Warszawy w 1921 roku. Funkcję prezesa sprawował do 1923 roku, a następnie (po rocznej przerwie) od 1924 roku aż do wybuchu II wojny światowej. Od 1921 roku był także pierwszym prezesem Polskiego Związku Łyżwiarskiego, powstałego we Lwowie.
W 1926 roku na kongresie FIS w Lahti został wybrany do rady FIS. Dzięki jego staraniom Zakopane dwa razy zorganizowało mistrzostwa świata: w 1929 i 1939 roku. Pod jego przewodnictwem PZN dynamicznie się rozwijał, budując lub wspierając budowę pierwszych skoczni narciarskich, w tym uznawanej za jedną z najpiękniejszych naturalnych skoczni w Europie na Krokwi (1925). W Polsce powstało blisko 30 skoczni w różnych rejonach górskich, od Wisły po Sławsko. Bobkowski był kluczową postacią przy budowie kolei linowej na Kasprowy Wierch. W 1935 roku z jego inicjatywy powstała państwowa spółka „Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane (Kuźnice) – Kasprowy Wierch”, która już w następnym roku uruchomiła tę znaną kolej. Inwestycja miała miejsce mimo protestów środowisk ochrony przyrody. Jako minister komunikacji Bobkowski zrealizował szybkie połączenie kolejowe Zakopanego z resztą Polski (słynną luxtorpedą, która pokonywała trasę Zakopane – Kraków w 2 godziny i 45 minut). W dużej mierze dzięki jego staraniom zbudowano również kolej linowo-terenową na Gubałówkę (1938). W latach trzydziestych kierowana przez niego Liga Popierania Turystyki była jedną z najważniejszych organizacji w Zakopanem. W wyborach samorządowych w 1933 roku zdobył mandat radnego Rady Miasta Krakowa. W 1934 roku był jednym z założycieli Rotary Clubu w Krakowie.
Od 1920 roku pełnił aktywną rolę jako prezes Wojskowego Klubu Wioślarskiego w Warszawie.
W latach dwudziestych był członkiem Wojskowego Klubu Samochodowego i Motocyklowego. W 1936 roku został zastępcą przewodniczącego Komitetu Głównego Zjazdu Górskiego, który odbył się w sierpniu 1936 roku w Sanoku. W uznaniu swoich zasług dla rozwoju turystyki otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Zakopanego (1938) oraz honorowe członkostwo Związku Górali (1939).
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku łączył obowiązki II wiceministra komunikacji z funkcją szefa III Eszelonu Szefostwa Komunikacji Naczelnego Wodza. Po opuszczeniu Polski przez rząd osiedlił się (razem z teściem) w Szwajcarii, gdzie pracował w Touring Clubie. Ostatnie lata życia spędził skromnie w Genewie.
Początkowo został pochowany na cmentarzu w Versoix w Szwajcarii. Później szczątki Aleksandra i Heleny Bobkowskich przeniesiono do grobowca rodzinnego Mościckich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 205-5,6-19,20,21,22). Jego pamięci poświęcona została tablica upamiętniająca na bocznej ścianie budynku kolei linowej w Kuźnicach, której powstania był inicjatorem.
Rodzina, życie prywatne
Był bratem gen. bryg. Henryka Bobkowskiego oraz Wandy Bobkowskiej, polskiej historyk, a także wujkiem Andrzeja Bobkowskiego, pisarza.
W 1934 roku w kaplicy Zamku Królewskiego w Warszawie poślubił Helenę Zwisłocką, córkę prezydenta Ignacego Mościckiego i wdowę po Tadeuszu Zwisłockim, a po ceremonii wyjechał z żoną w podróż poślubną do Zakopanego.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1938)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 18 stycznia 1926, 13 maja 1933)
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
Odznaka ZHP „Wdzięczności” (1939, za zasługi dla harcerstwa)
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1935)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Węgry, 1938)
Komandor Orderu Korony Jugosłowiańskiej (Jugosławia, 1937)
Komandor Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1931)
Przypisy
Bibliografia
Radwańska-Paryska Zofia, Paryski Witold Henryk: Bobkowski Aleksander, [w:] Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995, s. 97.
Przygotowania komunikacji wojskowej do wojny w 1939 r. Relacja gen. bryg. Aleksandra Szychowskiego (wstęp i opracowanie, Witold Rawski i Zbigniew Wojciechowski), Przegląd Historyczno-Wojskowy nr 4 (209) z 2005 r., s. 167–189.
