Aleksander Berkman
Aleksander Berkman (urodzony 21 listopada 1870 roku w Wilnie, zmarły 28 czerwca 1936 roku w Nicei) był rosyjskim i amerykańskim pisarzem oraz działaczem anarchistycznym o żydowskich korzeniach.
Życiorys
Berkman przyszedł na świat w zamożnej rodzinie jako syn bogatego żydowskiego przedsiębiorcy w Wilnie. Jego rodzice zmarli, gdy miał zaledwie 18 lat, co skłoniło go do emigracji do Stanów Zjednoczonych.
W Nowym Jorku poznał anarchistkę Emmę Goldman, która stała się jego partnerką życiową. Oboje byli mocno zaangażowani w działania na rzecz uwolnienia anarchistów, którzy zostali aresztowani po brutalnym stłumieniu demonstracji na placu Haymarket w Chicago, pisząc jednocześnie dla pisma Alarm, redagowanego przez Johanna Mosta.
Na poglądy Berkmana znaczący wpływ miało wydarzenie z 1893 roku, kiedy to gubernator Nowego Jorku, Henry Frick, wydał rozkaz użycia wojska przeciwko strajkującym robotnikom, co doprowadziło do śmierci dziesięciu z nich. Po tej tragedii Aleksander postanowił zemścić się na Fricku – wszedł do jego biura, oddał w jego kierunku trzy strzały z pistoletu, a następnie dźgnął go nożem. Frick przeżył ten atak, a Berkman został skazany na 14 lat więzienia za próbę zabójstwa.
Po opuszczeniu więzienia w 1906 roku, zamieszkał z Emmą Goldman, jednocześnie zakładając magazyn Mother Earth oraz publikując różne książki, w tym swoje wspomnienia Prison Memoirs of an Anarchist (Więzienne wspomnienia anarchisty).
W trakcie I wojny światowej Berkman sprzeciwiał się zaangażowaniu USA w konflikt, a po przystąpieniu kraju do wojny, został aresztowany i skazany na 2 lata więzienia za „podkopywanie wysiłku wojennego USA”. Po wyjściu z więzienia w grudniu 1919 roku, został deportowany do Rosji po rewolucji.
W Rosji zaangażował się w ruch anarchistyczny, ale po powstaniu w Kronsztadzie emigrował do Francji, gdzie napisał kilka książek krytykujących reżim bolszewicki, w tym: The Bolshevik Myth oraz swoją najbardziej znaną książkę The ABC of Communist Anarchism (ABC anarchokomunizmu).
Berkman popełnił samobójstwo 28 czerwca 1936 roku, cierpiąc z powodu problemów zdrowotnych związanych z prostatą.
Ważniejsze książki
- Prison Memoirs of an Anarchist, Nowy Jork 1912
- Bolshevik Myth, Nowy Jork 1925
- Anti-Climax. The Concluding Chapter of My Russian Diary „The Bolshevik Myth”, Berlin 1925
- The ABC of Communist Anarchism, Nowy Jork 1929
