Aleksander Benedykt Wyhowski
Aleksander Benedykt Wyhowski, herbu Abdank (urodzony w 1649 roku, zmarł 28 grudnia 1714 roku na zamku w Torczynie) był biskupem łuckim. W kwietniu 1696 roku został mianowany przez Jana III Sobieskiego referendarzem wielkim litewskim oraz opatem sieciechowskim i benedyktynów na Św. Krzyżu (w latach 1690-1705). Cieszył się zaufaniem Augusta II. Został objęty ekskomuniką przez papieża Aleksandra VIII za siłowe przejęcie stanowiska opata w klasztorze łysogórskim.
Był również członkiem konfederacji sandomierskiej z 1704 roku.
Okres w opactwie łysogórskim
Nominację na stołek opacki na Świętym Krzyżu otrzymał w 1689 roku. Po kontrowersyjnej elekcji pełnił funkcję opata od 10 stycznia 1690 do 1705 roku. Wcześniej był sekretarzem królewskim Jana III Sobieskiego.
Został wprowadzony do klasztoru przemocą, mimo sprzeciwu konwentu, który wybrał Krystyna Mireckiego, zatwierdzonego przez papieża Innocentego XI.
W elekcji z 1689 roku, mimo wsparcia ze strony delegatów królewskich, nuncjusza i biskupa, uzyskał tylko jeden głos poparcia.
10 stycznia 1690 roku odbyła się druga elekcja, podczas której podstępnie usunięto Mireckiego i jego zwolenników, co skłoniło pozostałych do oddania głosów na Wyhowskiego.
W ten sposób Wyhowski został opatem, przejmując stołek i dobra z woli króla, mimo sprzeciwu papieża Aleksandra VIII, który nałożył na Klasztor Łysogórski oraz na osobę opata ekskomunikę. Ksiądz Wota bezskutecznie próbował w Rzymie zniesienia tej ekskomuniki w 1697 roku.
W końcu, około 1705-1706 roku, papież Klemens XI zmusił Wyhowskiego do ustąpienia z dóbr opackich. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej w 1710 roku.
Współczesny mu kronikarz klasztoru, o. Jacek Jabłoński, przedstawia opata jako dobroczyńcę, który własnym kosztem odbudował mury klasztoru, ozdobił kościół oraz zapewnił swoim następcom odpowiednie rezydencje zarówno w klasztorze, jak i w Starej Słupi.
Pochowany w kolegiacie Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim.
Uwagi
W literaturze cytowanej w bibliografii, tj. w pracach Derwicha, Gackiego i Jabłońskiego, nazwisko opata występuje w pisowni „Wychowski”, a nie „Wyhowski”, jak w tytule artykułu.
W Herbarzu Polskim Kaspra Niesieckiego znajduje się opis rodu Wyhowskich, w którym Aleksander (biskup łucki) napisany jest jako Wyhowski.
(Herbarz Polski – K. Niesiecki, strona 455)
W biografiach biskupa często pomija się fakt zasiadania na stołku opacim w klasztorze świętokrzyskim.
Przypisy
Bibliografia
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, Warszawa, 1880–1902, s. 405–406.
Jacek J. Jabłoński, Drzewo żywota z raiu Naprzód na Górze Jerozolimskiey Kalwaryi, wyd. Sanguszkowa Konstancja, Kolumba, Kraków 1736-38: Jakub Matyjaszkiewicz.
Marek Derwich, Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819 r., Wrocław 2000: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. ISBN 83-904219-4-1.
Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Wyd. Wydawnictwo Jedność, Kielce 2006: Benedyktyński klasztor na Łysej Górze. ISBN 83-7442-389-7.
