Aleksander Batory (ur. 23 listopada 1884 w Romnach, zm. 12 grudnia 1982 w Londynie) był pułkownikiem artylerii Wojska Polskiego oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Aleksander Batory przyszedł na świat 23 listopada 1884 roku w Romnach, które wówczas stanowiło miasto powiatowe w guberni połtawskiej, usytuowane przy ujściu rzeki Romny do Suły. Był synem ziemianina. W 1904 roku rozpoczął swoją służbę wojskową w Armii Imperium Rosyjskiego, a dwa lata później ukończył szkołę oficerską artylerii. W latach 1917–1918 służył w I Korpusie Polskim w Rosji.
11 listopada 1918 roku został przydzielony do Szkoły Oficerów Artylerii w Rembertowie. 23 grudnia 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego, z zatwierdzeniem stopnia majora z datą 7 listopada 1918 roku. 22 grudnia 1919 roku został przeniesiony z Generalnego Inspektoratu Artylerii w Warszawie do baterii zapasowej 12 Kresowego pułku artylerii polowej. W styczniu 1920 roku objął dowództwo I dywizjonu 11 pułku artylerii ciężkiej w Grudziądzu, który wkrótce został przekształcony w 11 dywizjon artylerii ciężkiej. Od 7 maja 1920 roku dowodził dywizjonem na froncie. 15 lipca 1920 roku został zatwierdzony w stopniu majora z datą 1 kwietnia 1920 roku w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich oraz byłej armii rosyjskiej. Dowodził 11 dywizjonem artylerii ciężkiej do 1921 roku.
W latach 1921–1922 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 9 pułku artylerii ciężkiej w Siedlcach. W tym okresie, 3 maja 1922 roku, został zweryfikowany w stopniu podpułkownika z datą 1 czerwca 1919 roku oraz 45. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W sierpniu 1923 roku przeniesiono go do 24 pułku artylerii polowej w Jarosławiu, gdzie objął stanowisko dowódcy pułku. 25 października 1924 roku został przeniesiony do 8 pułku artylerii polowej w Płocku, na stanowisko dowódcy pułku, a 1 grudnia 1924 roku awansował na pułkownika z datą 15 sierpnia 1924 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W 1928 roku uczestniczył w Kursie Wyższych Dowódców Artylerii przy Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Dowódca kursu, pułkownik Stanisław Miller, wystawił mu pozytywną ocenę, podkreślając jego rozległą wiedzę wojskową oraz praktyczne doświadczenie. W grupie z pułkownikiem Batorym oceniani byli także pułkownicy: Karol Schrötter i Jerzy Dobrowolski, a wyżej oceniani byli Kazimierz Schally, Leopold Cehak, Jan Chmurowicz i Jan Maciej Bold, z których trzej pierwsi później zostali generałami.
Od 6 grudnia 1929 roku do 10 lipca 1930 roku był słuchaczem IV Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. W międzyczasie, 23 grudnia 1929 roku, został mianowany dowódcą 5 Grupy Artylerii w Krakowie. W 1932 roku zajmował 8. lokatę na liście starszeństwa pułkowników artylerii. Przeważali nad nim pułkownicy: Rudolf Kazimierz Underka de Tirion, Kazimierz Schally, Jan Maciej Bold, Rudolf Niemira, Stanisław Henryk Więckowski, Józef Korycki oraz Marian Bolesławicz. Dnia 31 maja 1933 roku przeszedł w stan spoczynku, a po zakończeniu służby osiedlił się w Płocku, gdzie został osadnikiem wojskowym w Brześciu nad Bugiem. Pod koniec lat 30. XX wieku aktywnie zaangażował się w działalność Obozu Zjednoczenia Narodowego. W 1934 roku był zarejestrowany w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III z przydziałem do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I, co oznaczało, że był „przewidziany do użycia w czasie wojny”.
We wrześniu 1939 roku został powołany do czynnej służby wojskowej i mianowany dowódcą Ośrodka Zapasowego Artylerii Lekkiej Nr 3, biorąc udział w kampanii wrześniowej. 19 września 1939 roku przekroczył granicę polsko-łotewską i został internowany w Obozie Nr 4 w Kołatowie pod dowództwem pułkownika Braziulisa. Udało mu się uciec z obozu, a następnie przez Kowno, Rygę i Sztokholm dotarł do Francji. 23 grudnia 1940 roku przybył do Paryża, gdzie został komendantem Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Fontenay-le-Comte w Kraju Loary. 5 marca 1940 roku objął stanowisko komendanta poligonu Coëtquidan.
14 sierpnia 1940 roku przybył do Obozu Oficerskiego Nr 23 w Rothesay na wyspie Bute. Od 7 września 1940 roku tymczasowo pełnił obowiązki zastępcy dowódcy obozu. 22 października 1941 roku został dowódcą IV dywizjonu pociągów pancernych stacjonujących w Perth w Szkocji. 31 lipca 1942 roku został przeniesiony w stan nieczynny, a 1 stycznia 1944 roku przywrócono go do stanu czynnego, przydzielając na Wyższy Kurs Administracji. Po ukończeniu kursu został nominowany na urzędnika administracji samorządowej na terenach objętych planem rewindykacyjnym wschodnich ziem Rzeszy Niemieckiej. Od 14 października 1944 roku do 2 czerwca 1945 roku był przydzielony do brytyjskiej Kwatery Głównej 2 Armii pod dowództwem generała porucznika Milesa Christophera Dempseya w roli oficera łącznikowego. 2 października 1945 roku przeszedł do rezerwy, a 1 lipca 1947 roku został zdemobilizowany.
Zmarł 12 grudnia 1982 roku w Londynie. Jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Willesden (ang. Willesden Jewish Cemetery) w gminie London Borough of Brent w Wielkim Londynie.
Aleksander Batory był żonaty z Haliną Płoską z Nagórek Dobrskich, w gminie Drobin.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4681 – 1921
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)
Medal Wojska (1946)
Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania)
Gwiazda Francji i Niemiec (Wielka Brytania)
Medal Obrony (Wielka Brytania)
Medal Międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”
Zobacz też
- Obóz wojskowy Coëtquidan
- Obozy internowania żołnierzy polskich w czasie II wojny światowej
- Polscy żołnierze internowani w krajach bałtyckich
- Stacje Zborne Oficerów w PSZ
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
Komenda Stacji Zbornej Oficerów Rothesay. Rozkazy dzienne 1940–1941, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. R.8.
Tadeusz Chrostowski, Pułkownik Aleksander Batory (1884-1982): dowódca 8 pułku artylerii lekkiej w Płocku w latach 1924-1929 w Płocku, „Notatki Płockie” nr 1 (138), Płock styczeń-marzec 1989, ISSN 0029-389X.
Artur Kuprianis: Łódzka 4 Grupa Artylerii w latach 1929–1939. Łódź: Wydawnictwo Ibidem, 2010. ISBN 978-83-62331-00-0.
Bożena Ostrowska, Pułkowe pamiątki, Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku nr 16, Muzeum Mazowieckie, Płock 1996, ISSN 0137-3315.
