Aleksander Babiański (urodzony 16 czerwca 1853 roku w majątku Ławczyszki, w powiecie rosieńskim, zmarł 10 grudnia 1931 roku w Warszawie) był polskim i rosyjskim prawnikiem, generałem armii Imperium Rosyjskiego, posłem do Trzeciej Dumy oraz działaczem narodowym i społecznym, a także publicystą.
Życiorys
Rodzicami Babiańskiego byli Tomasz oraz Julia z Pieślików. Miał dwóch braci: Eustachego i Stanisława. Po ukończeniu gimnazjum w Szawlach, wstąpił do Konstantynowskiej Szkoły Wojskowej w Petersburgu. Został przeniesiony do Moskiewskiego Pułku Gwardii, gdzie w 1873 roku otrzymał stopień chorążego gwardii, a następnie awansował na podporucznika w 1876 roku i porucznika w 1877 roku.
Uczestniczył w wojnie rosyjsko-tureckiej (1877–1878), gdzie odniósł rany. Po wojnie zapisał się do Aleksandrowskiej Wojskowej Akademii Prawniczej, którą ukończył w 1881 roku, zdobywając złoty medal. Służąc w armii rosyjskiej, został członkiem Najwyższego Sądu Wojennego w randze generała porucznika. W 1899 roku został zawieszony w prawach sędziego za publiczne używanie języka polskiego. Aby uniknąć przeniesienia służbowego do Finlandii, podał się do dymisji, przechodząc do życia cywilnego.
Otworzył kancelarię adwokacką w Petersburgu, reprezentując działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej, Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz Partii Socjalistycznych Rewolucjonistów. Angażował się w Katolickie Towarzystwo Dobroczynności. Był również publicystą i wydawcą „Dziennika Petersburskiego”, współpracując z różnymi innymi pismami. Równocześnie zarządzał majątkiem w Ławczyszkach i był członkiem Rosieńskiego Towarzystwa Rolniczego. Zaangażował się w działalność polityczną, kandydując do Pierwszej i Drugiej Dumy z powiatu szawelskiego. W wyborach do Trzeciej Dumy zdobył mandat w kurii powszechnej guberni permskiej, uzyskując poparcie głównie od partii kadetów, chłopów oraz duchowieństwa prawosławnego.
W Dumie przyłączył się do klubu kadetów, zasiadając w komisji budżetowej oraz komisji nietykalności. Podkreślał swoją narodowość i wielokrotnie wypowiadał się w sprawach dotyczących Królestwa Polskiego. W 1907 roku objął przewodnictwo Sekcji Polskiej Uniwersytetu Ludowego w Petersburgu. W 1910 roku uczestniczył w obchodach pięćsetlecia bitwy grunwaldzkiej w Krakowie.
W trakcie I wojny światowej był współzałożycielem Komitetu Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny w Petersburgu oraz członkiem Rady Zjazdów Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny. Od 1916 roku pełnił funkcję prezesa Rady Polskiego Towarzystwa Spożywczego. Był również członkiem Koła Przyjaciół Niepodległości Polski, które powstało w 1916 roku w Petersburgu. Związał się z polskimi organizacjami patriotycznymi, takimi jak Zrzeszenie Niepodległościowe oraz Polska Organizacja Wojskowa. W 1916 roku uczestniczył w Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny, a w 1917 roku został członkiem Komisji Likwidacyjnej ds. Królestwa Polskiego. Planował udział w wyborach do Konstytuanty z listy polskiej w guberni mohylewskiej, a w 1917 roku był także członkiem Polskiego Komitetu Demokratycznego w Piotrogrodzie.
We wrześniu 1918 roku przybył do Warszawy, gdzie osiedlił się na stałe. Po weryfikacji swojego stopnia wojskowego, otrzymał od władz polskich emeryturę generalską. Był zwolennikiem pojednania polsko-litewskiego i w memoriale dla premiera Ignacego Jana Paderewskiego sprzeciwiał się projektowi unii obu krajów, co spotkało się z zarzutami o nadmierną przychylność wobec Litwy. Od 1920 roku prowadził kancelarię adwokacką w Warszawie. W 1922 roku kandydował do Sejmu I kadencji z listy Polskiego Związku Ludowego „Odrodzenie”, jednak nie zdobył mandatu. Angażował się w działalność charytatywną i społeczną, m.in. w Komisji Bezrobocia. Był również masonem.
Ożenił się z Jadwigą z Syrewiczów (zmarła w 1905 roku), z którą miał córkę, Helenę.
Zmarł w 1931 roku w Warszawie i został pochowany na cmentarzu parafialnym w litewskim Vaiguva (dawniej Ławczyszki).
Ordery i odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)
Order św. Włodzimierza III kl. (Imperium Rosyjskie, 1901)
Order św. Włodzimierza IV kl. (Imperium Rosyjskie, 1894)
Order św. Anny II kl. (Imperium Rosyjskie, 1891)
Order św. Anny III kl. (Imperium Rosyjskie, 1884)
Order św. Anny IV kl. (Imperium Rosyjskie, 1877)
Order św. Stanisława I kl. (Imperium Rosyjskie, 1904)
Order św. Stanisława II kl. (Imperium Rosyjskie, 1888)
Order św. Stanisława III kl. z mieczami i kokardą (Imperium Rosyjskie, 1878)
Order Krzyża Takowego (Serbia, 1878)
Przypisy
Bibliografia
Leon Wasilewski, Babiański Aleksander (1853–1931), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 1. Kraków 1935, s. 193.
Artur Kijas, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, Poznań 2000, s. 13–14, ISBN 83-211-1340-0.
Czesław C. Brzoza, Kamil K. Stepan, Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906–1917: Słownik biograficzny, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2001, ISBN 83-7059-506-5, OCLC 170018607. Brak numerów stron w książce.
Literatura uzupełniająca
Marek Mądzik, Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny w Rosji w latach I wojny światowej, Lublin 2011, s. 21, 26, 31, 33, ISBN 978-83-7784-006-1.
