Aleksander Adelman (urodzony 17 sierpnia 1859 w Mikołajewie, w powiecie Radziechów, zmarły 3 marca 1942 w Krakowie) był polskim politykiem chadeckim, samorządowcem, senatorem I kadencji w latach 1923–1927, a także działaczem społecznym i publicystą.
Młodość
Adelman pochodził z rodziny Jana i Adeli z domu Macielińskiej. Swoją edukację rozpoczął w szkole ludowej w Lisku, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum realnym we Lwowie i Jarosławiu. Od 1875 roku studiował na Politechnice Lwowskiej na Wydziale Chemiczno-Technicznym, a następnie przeniósł się na Politechnikę Wiedeńską, gdzie w 1879 uzyskał dyplom inżyniera chemii. Równocześnie, w latach 1877–1878, uczęszczał do szkoły gorzelniczej.
Życie i działalność do 1918
W 1880 roku rozpoczął pracę jako chemik w cukrowniach w Mizoczu, a od 1881 roku w Czarnominie, a od 1884 roku w Ragozdzie (w guberni charkowskiej). W 1886 roku pełnił funkcję kierownika rafinerii ropy naftowej we Lwowie. 6 lutego 1886 ożenił się z Marią Majewską, pianistką, która była uczennicą Ferenca Liszta. W 1888 roku objął stanowisko inspektora gorzelnianego w Rzeszowie i Stanisławowie jako przedstawiciel Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie. Z powodu poważnej choroby zrezygnował z pracy w administracji państwowej w 1908 roku i przeszedł na emeryturę. Po przejściu na emeryturę pracował jako administrator w krakowskiej firmie „Tomasz Górecki i Spółka”.
Pod koniec XIX wieku zaangażował się w prace społecznego komitetu budowy pomnika Adama Mickiewicza we Lwowie. Działał także jako wiceprezes Towarzystwa Muzycznego oraz Towarzystwa Politechnicznego w Stanisławowie. W Krakowie pełnił funkcję starszego w Kongregacji Kupieckiej oraz był radnym miasta.
Działalność społeczna i polityczna w II Rzeczypospolitej
W okresie II Rzeczypospolitej Adelman kontynuował swoje działania społeczne, a także rozpoczął karierę polityczną w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji. Zorganizował przedsiębiorstwo „Biuro Metalowe”, biuro notarialne oraz instytucję edukacyjną w Krakowie (był założycielem Wyższej Szkoły Handlowej). Był członkiem rady nadzorczej Miejskiej Kasy Oszczędności oraz radcą Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie. Ponadto, kierował Biurem Odbudowy Małopolski, które miało swoją siedzibę w Krakowie.
W trakcie swojej działalności publikował artykuły w różnych gazetach, w tym w lwowskiej „Gazecie Codziennej” oraz krakowskim „Głosie Narodu”, a także w specjalistycznym czasopiśmie „Gorzelnik”.
W wyborach w 1922 roku kandydował do Senatu z listy nr 8 (Chrześcijański Związek Jedności Narodowej) jako zastępca senatora w województwie krakowskim. Objął mandat senatora po rezygnacji biskupa Adama Stefana Sapiehy, który miał miejsce 9 marca 1923 roku. 22 marca 1923 złożył ślubowanie i rozpoczął pracę w Senacie jako członek klubu Chrześcijańsko Narodowego Stronnictwa Pracy-Chrześcijańskiej Demokracji. Zasiadał w komisji skarbowo-budżetowej, a od 1926 roku był jej przewodniczącym. W 1925 roku objął przewodnictwo połączonych komisji zajmujących się ustawą o reformie rolnej. W ramach swoich obowiązków senackich referował projekt ustawy dotyczącej zaopatrzenia inwalidów i ich rodzin oraz był odpowiedzialny za przedstawienie budżetu Ministerstwa Skarbu.
Po zakończeniu swojej kadencji w Senacie, bez powodzenia, próbował swoich sił w wyborach do Sejmu II kadencji z listy nr 25 (lista państwowa) oraz do Senatu III kadencji z listy nr 18 (lista państwowa i w województwie nowogródzkim). Nie udało mu się również zdobyć fotela prezydenta Krakowa. W latach 30. XX wieku działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji oraz w Polskim Związku Turystycznym w Krakowie. Przed wyborami do Rady Miasta Krakowa w 1938 roku został wiceprezesem Prezydium Polskiego Bloku Katolickiego. Zmarł i został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XXXIX-płd.-10).
