Aleksandar Petrović
Aleksandar Petrović, cyr. Александар Петровић (urodzony 14 stycznia 1929 w Paryżu, zmarł 20 sierpnia 1994 tamże) był serbskim i jugosłowiańskim reżyserem oraz scenarzystą filmowym, a także wykładowcą akademickim. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych europejskich reżyserów lat 60. XX wieku oraz jako lider jugosłowiańskiej czarnej fali w latach 60. i 70. Jest autorem dwóch filmów, które zdobyły nominacje do Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego: Trzy (1965) oraz Spotkałem nawet szczęśliwych Cyganów (1967).
Życiorys
Karierę zaczynał w połowie lat 50. jako twórca krótkich filmów dokumentalnych. Jego pierwsze ambitne projekty fabularne wprowadzały do jugosłowiańskiego kina nowofalowe tendencje z francuskiego kina. Filmy Gdy miłość przemija (1961) oraz Dni (1963) przedstawiały historie młodych ludzi osadzone w Belgradzie, koncentrując się na ich uczuciach. Międzynarodową uwagę zwrócił na siebie filmem Trzy (1965), który składał się z trzech odrębnych narracji związanych z wojną, ukazując śmierć z trzech różnych perspektyw: świadka, ofiary i kata.
Największym osiągnięciem w jego twórczości był film Spotkałem nawet szczęśliwych Cyganów (1967), który wprowadzał do światowego kina przedstawicieli Romów wraz z ich oryginalnym językiem i kulturą. To był pierwszy film nakręcony w języku romskim oraz z romskimi aktorami-naturszczykami. Obraz zdobył uznanie już od momentu premiery na 20. MFF w Cannes, gdzie otrzymał Grand Prix oraz Nagrodę FIPRESCI. W tym samym 1967 roku reżyser był członkiem jury konkursu głównego na 17. MFF w Berlinie.
Kolejny film Petrovicia, Wkrótce będzie koniec świata (1968) z Annie Girardot w roli głównej, brał udział w konkursie głównym na 22. MFF w Cannes. Była to ludowa ballada luźno inspirowana Biesami Dostojewskiego. Głęboko pesymistyczna wymowa filmu została uznana przez komunistyczne władze Jugosławii za rewizjonizm, jednak w Cannes została przyjęta z entuzjazmem. Reżyser był także członkiem jury na 24. MFF w Cannes dwa lata później.
W 1973 roku Petrović został zmuszony do rezygnacji z pracy jako wykładowca reżyserii na Belgradzkiej Akademii Filmowej z powodu oskarżeń o poglądy antykomunistyczne, co spowodowało długą przerwę w jego działalności filmowej. W grudniu 1989 roku znalazł się w komitecie założycielskim Serbskiej Partii Demokratycznej, pierwszej opozycyjnej partii antykomunistycznej.
Petrović zmarł w 1994 roku w Paryżu, a jego ciało pochowano na cmentarzu Père-Lachaise.
