Aleko
Aleko (ros. Алеко) to jednoaktowa opera stworzona przez rosyjskiego kompozytora Siergieja Rachmaninowa. Libretto w języku rosyjskim, oparte na sztuce Cyganie autorstwa Aleksandra Puszkina, napisał Władimir Niemirowicz-Danczenko. Jest to praca dyplomowa Rachmaninowa oraz jego pierwsza opera, której prapremiera miała miejsce w Teatrze Wielkim w Moskwie 9 maja 1893 roku.
Osoby, typ głosu, obsada premiery
- Aleko; baryton; Bogomir Korsow
- Młody Cygan; tenor; Lew Klementiew
- Stary Cygan (ojciec Zemfiry); bas; Stiepan Własow
- Zemfira; sopran; Maria Dejsza Sionickaja
- Stara Cyganka; alt; E.A. Szubina
- Chór Cyganów i Cyganek
Treść
Opera opowiada historię Aleka i Zemfiry. Zemfira jest owocem miłości Starego Cygana oraz pięknej Mariuli, która porzuciła ją jako niemowlę, odchodząc z obcym taborem, co jest opiewane przez ojca Zemfiry. Bohater nie potrafi wybaczyć Zemfirze takiej zdrady i zastanawia się, dlaczego Stary Cygan nie zabił Mariuli. W międzyczasie Zemfira podąża śladami matki, zdradzając Aleka z Młodym Cyganem. Zdradza nawet swojego męża, wracając do niego oraz dziecka, co bardzo go dotyka. Kobieta, udając się ponownie do kochanka, przestrzega go i namawia do ucieczki. Jednak ich plany krzyżuje sam zdradzany Aleko, który blokuje drogę Młodemu Cyganowi i w wyniku wymiany zdań zabija zarówno kochanka, jak i Zemfirę. Jego czyn nie znajduje jednak zrozumienia w oczach innych, co prowadzi go do zmagania się z wyrzutami sumienia oraz odtrąceniem ze strony społeczności.
Komentarz
Jako student Konserwatorium Moskiewskiego, Rachmaninow otrzymał od Antona Arienskiego zadanie stworzenia jednoaktówki, będącej adaptacją Cyganów Puszkina, w ramach pracy dyplomowej. Udało mu się to zrealizować w ciągu zaledwie 17 dni. Praca ta przyniosła konserwatorium trzeci złoty medal w jego historii oraz zyskała uznanie Piotra Czajkowskiego.
Opera stanowi doskonały materiał warsztatowy, a razem z Rachmaninowem to samo libretto otrzymało jeszcze dwóch innych studentów, jednak tylko jego praca zyskała większą popularność. W dziele można znaleźć wiele charakterystycznych dla opery form, takich jak arioso, aria, taniec oraz chór. Rachmaninow od razu zademonstrował swoją znakomitą inwencję melodyczną. Fragmenty dla Aleka i Starego Cygana są obecnie często wykonywane niezależnie na koncertach. Dlatego tym bardziej zaskakuje fakt, że kompozytor przez wiele lat wręcz zabraniał wystawiania tej opery.
