Alejo Carpentier
Alejo Carpentier y Valmont (urodzony 26 grudnia 1904 w Lozannie, zmarły 24 kwietnia 1980 w Paryżu) był kubańskim pisarzem, muzykologiem oraz dziennikarzem. Uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli realizmu magicznego, miał znaczący wpływ na rozwój literatury iberoamerykańskiej.
Życiorys
Carpentier przyszedł na świat 26 grudnia 1904 roku w Lozannie w Szwajcarii. Jego matka, Rosjanka i profesor lingwistyki, oraz ojciec, architekt z Francji, po krótkim czasie po narodzinach Alejo zdecydowali się na emigrację na Kubę. Mimo swojego europejskiego pochodzenia, przez całe życie identyfikował się jako Kubańczyk. Rozpoczął studia z zakresu muzykologii oraz poznał przedstawicieli surrealizmu, takich jak André Breton, Paul Éluard, Louis Aragon, Jak Prévert oraz Antonin Artaud. W 1920 roku wrócił na Kubę, gdzie rozpoczął karierę jako dziennikarz. Zafascynowany kulturą iberoamerykańską oraz kultami voodoo, zaczął pisać powieści i opowiadania na te tematy.
W 1927 roku, za krytykę polityki prezydenta Kuby Gerardo Machado (który rządził w latach 1925–1933), został uwięziony. W tym samym roku uciekł z Kuby do Paryża, gdzie mieszkał aż do 1939 roku. W Paryżu zbliżył się do środowiska francuskich surrealistów, w tym André Bretona, Paula Éluarda, Louisa Aragona oraz Antonina Artauda. Współpracował z dziennikiem Révolution Surréaliste i pracował w paryskim radiu. Jego powieść Ecue-Yamba-O, wydana w 1933 roku w Madrycie, opisywała życie czarnych mieszkańców Kuby.
W 1939 roku wrócił na Kubę, gdzie kontynuował pracę jako dziennikarz (wydawał pismo Tiempo Nuevo), a także był profesorem muzykologii w konserwatorium w Hawanie oraz dyrektorem hawańskiego radia.
W 1943 roku odwiedził Haiti, co znacząco wpłynęło na jego zainteresowania literackie. Po tej podróży napisał powieść Królestwo z tego świata (El reino de este mundo; pierwsze wydanie: 1949), która opisywała okres panowania czarnoskórego cesarza Haiti, Henri Christophe’a. W 1946 roku opublikował Muzykę na Kubie (La musica en Cuba), będącą historią muzyki kubańskiej.
W latach 1945–1959 przebywał w Wenezueli, a doświadczenia z tego okresu zainspirowały go do napisania najsłynniejszej powieści Carpentiera, Podróż do źródeł czasu (Los pasos perdidos, wyd. 1953), która przyniosła mu międzynarodową sławę. Kolejne powieści Carpentiera to: Pościg (El acoso) oraz Eksplozja w katedrze (El siglo de las luces) wydana w 1962 roku, opowiadająca o rewolucji francuskiej na Antylach.
W 1959 roku, na końcu rewolucji kubańskiej, powrócił na Kubę. Pisarz odegrał ważną rolę w życiu kulturalnym komunistycznej Kuby, wykładając historię kultury na Uniwersytecie w Hawanie oraz prowadząc program radiowy poświęcony kulturze. W 1970 roku został attaché kulturalnym Kuby w Paryżu oraz przedstawicielem Kuby w UNESCO.
W 1977 roku otrzymał Nagrodę Cervantesa, przyznawaną wybitnym pisarzom piszącym w języku hiszpańskim.
Zmarł w Paryżu w 1980 roku. Alejo Carpentier jest uważany za prekursora realizmu magicznego – nurtu w literaturze latynoamerykańskiej, który zdobył ogromną popularność. We wstępie do powieści Królestwo z tego świata sformułował teorię tzw. amerykańskiej rzeczywistości cudownej (lo real maravilloso), która jest utożsamiana z realizmem magicznym oraz późniejszymi dziełami Garcíi Márqueza, Asturiasa, Lezamy Limy i innych autorów tego nurtu.
Najważniejsze dzieła
- Ecue-yamba-o!, pierwsze wydanie: 1933
- Królestwo z tego świata, 1949, wyd. pol. 1968
- Podróż do źródeł czasu, 1953, wyd. pol. 1963
- Wojna czasu (Guerra del tiempo), 1958, wyd. pol. 1974 – zbiór opowiadań o sytuacji politycznej na Kubie w latach 50. XX w., czasów dyktatury Batisty;
- Eksplozja w katedrze (El siglo de las luces), 1962, wyd. pol. 1966 – powieść o czasach rewolucji francuskiej i jej wpływie na sytuację na Karaibach
- Szaleństwo i metoda (El recurso de metodo), 1974, wyd. pol. 1980 – powieść o dyktaturze Machado na Kubie
- Koncert barokowy (Concierto barroco), 1974, wyd. pol. 1977
- Święto wiosny (La consagración de la primavera), 1978
- Harfa i cień (El arpa y la sombra), 1979
