Aleje Jerozolimskie w Warszawie

Aleje Jerozolimskie

Aleje Jerozolimskie to ulica znajdująca się w warszawskich dzielnicach Śródmieście, Ochota, Włochy oraz Ursus.

Przebieg

Ulica rozpoczyna się od mostu Księcia Józefa Poniatowskiego, gdzie krzyżuje się z Nowym Światem (rondo gen. Charles’a de Gaulle’a), następnie z Marszałkowską (rondo Dmowskiego), aleją Jana Pawła II oraz ul. Żelazną. Po przejściu przez plac Zawiszy skręca w kierunku południowo-zachodnim i prowadzi aż do granicy Warszawy. Odcinek od ronda Zesłańców Syberyjskich do ulicy Łopuszańskiej jest częścią Obwodnicy Etapowej Warszawy oraz drogi krajowej nr 7 i europejskiej trasy E77.

Aleje Jerozolimskie obsługują następujące drogi:

Ulica prowadzi do Pruszkowa, gdzie przekształca się w aleję Wojska Polskiego na wysokości skrzyżowania z ulicami Bolesława Prusa oraz Bohaterów Warszawy (droga wojewódzka nr 718).

Po remoncie w połowie lat 70., Aleje Jerozolimskie zmieniły układ w północnej części Ochoty. Odcinek od pl. Zawiszy do ul. Spiskiej został zbudowany jedynie w połowie, tj. tylko jezdnia w kierunku wschód-zachód. Obecnie ten jednokierunkowy odcinek został przedłużony do ul. Niemcewicza (na zamkniętym odcinku Spiska-Niemcewicza znajduje się parking). Ruch w kierunku zachodnim na wschód odbywa się ul. Niemcewicza oraz ul. Grójecką. Taki układ wynika z pierwotnych planów umieszczenia jezdni w tunelu pod rondem, który jednak nigdy nie został zrealizowany ze względów oszczędnościowych oraz w związku z alternatywnymi projektami budowy obwodnicy śródmiejskiej.

Historia

Nazwa ulicy wywodzi się od osiedla żydowskiego Nowa Jerozolima, które istniało w XVIII wieku na zachód od obecnego placu Zawiszy. Założone w 1774 roku na terenie jurydyki Bożydar-Kałęczyn, należało do Augusta Sułkowskiego. Początkowo nazywana była Drogą Jerozolimską, a następnie Ulicą Jerozolimską. Z czasem pojawiła się nazwa Aleja Jerozolimska, która została ostatecznie zastąpiona przez obecną, w liczbie mnogiej – Aleje Jerozolimskie.

Ulicę wytyczono ostatecznie w latach 1823–1824, przecinając całe miasto od rogatek Jerozolimskich do brzegu Wisły. Szeroka na 40 metrów arteria została obsadzona czterema rzędami topoli.

W 1845 roku, przy skrzyżowaniu z Marszałkowską, zbudowano Dworzec Wiedeński według projektu Henryka Marconiego. Wzdłuż ulicy zaczęto wznosić eklektyczne, secesyjne oraz modernistyczne kamienice. W 1902 roku, w pobliżu skrzyżowania z ul. Żelazną, powstał Dworzec Kaliski zaprojektowany przez Józefa Hussa.

W 1908 roku po Alejach Jerozolimskich po raz pierwszy kursowały tramwaje elektryczne. W latach 1904–1913 zbudowano wiadukt prowadzący do budowanego mostu Mikołajewskiego (obecnie Poniatowskiego). W latach 1921–1932 pod ulicą wybudowano tunel kolei średnicowej.

Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku.

Podczas niemieckiej okupacji Aleje nazywano Bahnhofstraße (ul. Dworcowa) (1941−1943), a następnie Reichstraße (ul. Rzeszy) (odcinek od pl. A. Zawiszy do ul. Marszałkowskiej) (1943−1945) i Ostlandstraße (ul. Ziem Wschodnich) (odcinek od ul. Marszałkowskiej do mostu Poniatowskiego) (1943−1945).

W trakcie powstania warszawskiego ulica stała się miejscem intensywnych walk. W pobliżu ul. Brackiej zbudowano barykadę, która umożliwiała jedyne piesze połączenie pomiędzy północną i południową częścią miasta. Po zakończeniu powstania wysadzono Dworzec Główny i spłonęła większość kamienic pomiędzy Nowym Światem a Marszałkowską.

19 stycznia 1945 roku na Alejach Jerozolimskich odbyła się defilada Wojska Polskiego, którą przyjęli Bolesław Bierut oraz Edward Osóbka-Morawski.

Od 27 listopada 1946 do 22 czerwca 1949 roku odcinek Alej Jerozolimskich od ul. Marszałkowskiej do Nowego Światu, w tym fragment obejmujący al. 3 Maja (do wiaduktu mostu Poniatowskiego, tj. linii Wisły), nosił nazwę al. Generała Władysława Sikorskiego. W styczniu 1948 roku na skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat zainstalowano pierwszą po wojnie sygnalizację świetlną.

W 1958 roku poszerzono jezdnię pomiędzy ulicami Nowy Świat i Marszałkowską.

W latach 60. oraz 70. XX wieku Aleje Jerozolimskie były częścią czterech dróg międzynarodowych:

E7: od pl. Artura Zawiszy do skrzyżowania z ul. Marchlewskiego i ul. Chałubińskiego,
E8: od ronda Dmowskiego do mostu Poniatowskiego,
E81: od skrzyżowania z ul. Marchlewskiego i ul. Chałubińskiego do mostu Poniatowskiego,
E82: przebieg wspólny z E7.

Ważniejsze obiekty

Muzeum Narodowe
Gmach dawnego Domu Partii
Sztuczna palma na rondzie gen. Charles’a de Gaulle’a
Pomnik Partyzanta
Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego
Dom handlowy Vitkac
Centralny Dom Towarowy, obecnie biurowiec Cedet
Widok Towers
Rotunda PKO w Warszawie
Hotel Metropol
Hotel Polonia Palace
Słup kilometrowy
Tunel średnicowy
Dworzec Warszawa Śródmieście
Dworzec Centralny
Centrum LIM
Stacje kolei średnicowej i WKD
Central Tower
Gmach Wojskowego Instytutu Geograficznego
Osiedle Kombajn
Atlas Tower
Aleje Jerozolimskie-Zachód
Główny Inspektorat Transportu Drogowego
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Eurocentrum Office Complex
Urząd Transportu Kolejowego
Polskie Koleje Państwowe
PKP Informatyka
PKP Intercity
Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia
Dworzec autobusowy Warszawa Zachodnia
Park Pięciu Sióstr
Centrum handlowe Atrium Reduta
Centrum handlowe Blue City
Urząd Regulacji Energetyki
Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych
Przystanek kolejowy Warszawa Aleje Jerozolimskie