Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach

Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach

Aleja Walentego Roździeńskiego to jedna z kluczowych arterii w Katowicach oraz w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Jest to główna droga wylotowa z Katowic w kierunku Zagłębia Dąbrowskiego (Sosnowca i Będzina), a także dalej w stronę Częstochowy i Warszawy. Trasa ta przebiega przez sześć dzielnic Katowic: Bogucice, Dąbrówkę Małą, Koszutkę, Szopienice-Burowiec, Śródmieście oraz Zawodzie.

Aleja Walentego Roździeńskiego to najdłuższy odcinek drogi ekspresowej S86, a także część Drogowej Trasy Średnicowej, która łączy największe miasta Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w kierunku zachodnim. Pod rondem gen. Jerzego Ziętka znajdują się dwa tunele o długości 672 i 657 metrów, które umożliwiają tranzytowy ruch na osi zachód-wschód/południe. Tunele łączą ulicę Chorzowską (DK79; DTŚ) z aleją Walentego Roździeńskiego (DK79, DK86; S86; DTŚ).

Przebieg

Aleja rozpoczyna się przy rondzie gen. Jerzego Ziętka, które znajduje się na granicy Śródmieścia i Koszutki. Kieruje się na wschód, mijając Spodek, kompleks wieżowców .KTW (w miejscu którego wcześniej stał wieżowiec DOKP), siedzibę NOSPR oraz teren byłej kopalni węgla kamiennego Katowice, obecnie siedzibę Muzeum Śląskiego. Na tym odcinku aleja stanowi granicę między Bogucicami (na północy) a Śródmieściem i Zawodziem (na południu) i jest fragmentem drogi krajowej nr 79.

Na węźle drogowym z ulicą Bagienną (od wschodu) oraz Murckowską (od południa) aleja przechodzi w drogę krajową nr 86, kierując się w stronę północno-wschodnią. W rejonie wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino aleja staje się drogą ekspresową S86. W dalszym przebiegu mija Centrum Handlowe Dąbrówka i krzyżuje się z ulicą gen. Józefa Hallera w okolicy osiedla Przedwiośnie, na granicy Dąbrówki Małej i Szopienic-Burowca. W pobliżu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Szopienice-Borki, przy przecięciu z Brynicą, droga przechodzi do Sosnowca.

Historia

W miejscu śródmiejskiego odcinka alei Walentego Roździeńskiego istniała droga już przed II wojną światową. W czasie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) oraz w okresie niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) ulica ta nosiła nazwę Ferdinandstraße.

Obecny przebieg alei powstał w latach 1950–1956 jako droga dwukierunkowa z jednym pasem ruchu w każdą stronę. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej z 30 października 1956 roku nadano jej imię Walentego Roździeńskiego, hutnika, właściciela kuźni w Roździeniu oraz barokowego pisarza, autora dzieła o hutnictwie pt. Officina ferraria.

W latach 1963–1965 aleja została poszerzona, a 26 lipca 1965 roku, na skrzyżowaniu z ulicami Armii Czerwonej (obecnie al. Wojciecha Korfantego), Feliksa Dzierżyńskiego (obecnie Chorzowska) i aleją Walentego Roździeńskiego, oddano do użytku wielofunkcyjne rondo z przejściami podziemnymi i lokalami usługowymi (obecnie rondo gen. Jerzego Ziętka). W latach 70. XX wieku droga była oznaczona jako europejska trasa E16.

1 września 1967 roku przy alei odsłonięto pomnik Powstańców Śląskich, a w latach 60. XX wieku w rejonie skrzyżowania z obecną ul. gen. Józefa Hallera powstało osiedle Przedwiośnie. W 1972 roku, przy al. W. Roździeńskiego 1, otwarto budynek Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, a do 1982 roku powstało osiedle wielorodzinne w miejscu osadników popłuczkowych z kopalni Katowice.

W latach 70. XX wieku, na wysokości skrzyżowania z ul. Bogucicką i ks. L. Markiefki, zbudowano duży węzeł drogowy (tzw. węzeł FSM), który łączył aleję z poszerzoną ul. Murckowską w kierunku południowym oraz z nowo powstałą drogą na wschód – ul. Bagienną. W tym czasie powstała także kładka dla pieszych w rejonie ul. ks. L. Markiefki, zlikwidowana w 2003 roku. Druga kładka powstała w rejonie kopalni Katowice, a także wiadukt ul. Bohaterów Monte Cassino.

Między 1978 a 1983 rokiem zbudowano bezkolizyjne skrzyżowanie z dzisiejszą ul. gen. Józefa Hallera. W tym samym okresie otwarto sklep Nowosam-Roździeń (al. Roździeńskiego 201–203), a przy numerze 91/93 w połowie lat 80. XX wieku powstała Katowicka Fabryka Mebli. Przy węźle, pod numerem 170, zlokalizowano Polmozbyt, a w drugiej połowie lat 90. XX wieku rozwinięto budownictwo handlowo-usługowe, w tym m.in. sklep IKEA, Centrum Handlowe Dąbrówka i Park Handlowy Rawa.

Przy al. Walentego Roździeńskiego 190 znajduje się architektonicznie cenny obiekt salonu samochodowego Ford-Multexim, wzniesiony w latach 1998–2000 według projektu architektów A. Gałkowskiego, P. Średniawy, A. Greli i M. Gałkowskiego. Budynek ma powierzchnię użytkową 2700 m² i kubaturę 16950 m³.

W latach 2002–2007 aleję przebudowano, tworząc tunel pod rondem gen. Jerzego Ziętka (które również zostało przebudowane), oddany do użytku 9 grudnia 2006 roku. Dodatkowo powstał nowy łącznik z aleją – przedłużenie ul. Jerzego Dudy-Gracza.

3 sierpnia 2010 roku aleją przechodziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 roku trasą tego samego etapu Tour de Pologne 2011. W 2011 roku całkowicie wyburzono budynki dawnej kopalni węgla kamiennego Jerzy, działającej w latach 1844–1928, które znajdowały się pod numerem 214.

Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/131/11 z dnia 18 kwietnia 2011 roku nadano nazwę jednej z dróg łączących aleję Walentego Roździeńskiego z ul. Techników w Dąbrówce Małej – ul. Szwedzka. Uchwała weszła w życie 7 czerwca 2011 roku.

15 sierpnia 2019 roku, z okazji Święta Wojska Polskiego, przez aleję W. Roździeńskiego na odcinku od węzła z ul. Bagienną do ronda gen. J. Ziętka przeszła defilada wojskowa pod hasłem Wierni Polsce, w której uczestniczyło ponad 2,5 tys. żołnierzy wraz ze sprzętem wojskowym.

Infrastruktura

Aleja Walentego Roździeńskiego ma długość około 5500 metrów, z czego odcinek drogi zarządzany przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach wynosi 1180 m (jako droga krajowa nr 86), natomiast pozostała część (od wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino do granicy z Sosnowcem) jest pod administracją Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (jako droga ekspresowa S86).

Trasa ta jest dwujezdniowa, z trzema lub czterema pasami ruchu w obie strony, wyposażona w pasy awaryjne po obu stronach. Szerokość jezdni wynosi 11 metrów, a chodniki wzdłuż alei mają szerokość 2 metrów.

Aleja W. Roździeńskiego jest jednym z głównych miejsc w Katowicach, gdzie dochodzi do największej liczby wypadków komunikacyjnych i kolizji drogowych. Stanowi także istotne źródło hałasu w Katowicach jako ważna arteria transportowa. W celu ochrony terenów mieszkalnych, wzdłuż alei zainstalowane są ekrany akustyczne.

Badania natężenia ruchu na drogach wlotowych do Katowic przeprowadzone we wrześniu 2007 roku wykazały, że aleja na odcinku od ul. Olimpijskiej do al. W. Korfantego ma największe natężenie ruchu w popołudniowych godzinach szczytu, osiągając 9170 pojazdów na godzinę, z czego 89,7% stanowią samochody osobowe, 3,7% pojazdy dostawcze, a 5,2% samochody ciężarowe. Na alei, jako części drogi S86, poruszały się wówczas 6114 pojazdy na godzinę, z czego 84,9% to samochody osobowe.

Aleją kursują liczne linie autobusowe na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Jaworznie. Z przystanku autobusowego Katowice Strefa Kultury, znajdującego się przy osiedlu Walentego Roździeńskiego, według stanu z października 2020 roku, odjeżdża 31 linii autobusowych ZTM, w tym 4 nocne i jedna do portu lotniczego Katowice-Pyrzowice. Dodatkowo kursują 3 linie PKM Jaworzno. Wzdłuż alei znajdują się łącznie 7 przystanków: Katowice Strefa Kultury NOSPR, Katowice Strefa Kultury, Bogucice Skrzyżowanie, Dąbrówka Mała Pawilon Agata, Dąbrówka Mała Centrum Handlowe, Dąbrówka Mała Skrzyżowanie oraz Dąbrówka Mała Nowosam [nż].

Gospodarka i instytucje

Aleja Walentego Roździeńskiego jest siedzibą wielu przedsiębiorstw i instytucji. Wśród nich znajdują się:

• Kompleks wieżowców .KTW (al. Roździeńskiego 1) – składa się z dwóch budynków, które powstały w miejscu dawnego wieżowca DOKP, wybudowanego w latach 1965–1972; pierwszy budynek .KTW I powstał w latach 2016–2018, natomiast .KTW II jest w budowie;
• Biurowiec Silesia Star (al. Roździeńskiego 10 / ul. Uniwersytecka 18-20) – ośmiokondygnacyjny kompleks biurowy, wybudowany w latach 2013–2016;
• Novotel Katowice Centrum (al. Roździeńskiego 16) – powstał w latach 1979–1981 jako hotel Warszawa; posiada 11 kondygnacji i jest czterogwiazdkowym hotelem z trzystoma pokojami;
• Osiedle Walentego Roździeńskiego (al. Roździeńskiego 86, 86a, 88, 90, 96, 98, 100) – osiedle 27-kondygnacyjnych domów wielorodzinnych w kształcie ośmioramiennej gwiazdy, wybudowane w latach 1972–1978 oraz 1980–1982.

Wzdłuż alei, według stanu z października 2020 roku, znajdują się pięć stacji paliw różnych sieci: BP (al. Roździeńskiego 14), Orlen (nr 102 i 194), Carrefour (nr 200) i Shell (nr 210). Ponadto zlokalizowane są tutaj liczne działalności gospodarcze, takie jak: salony i komisy samochodowe, sklepy oraz salony wyposażenia wnętrz (w tym IKEA, Agata czy salon Nowy Roździeń), producent sprzętu sportowego Spokey (al. W. Roździeńskiego 188c), firmy z branży budowlanej, placówki finansowe, hurtownie oraz warsztaty samochodowe.

Przypisy

Bibliografia

MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012.