Aleja Przyjaciół
Aleja Przyjaciół to ulica znajdująca się w śródmieściu Warszawy. Zlokalizowana jest w trójkątnym obszarze pomiędzy aleją Róż, ulicą Koszykową oraz Alejami Ujazdowskimi.
Pochodzenie nazwy
Informacje dotyczące pochodzenia nazwy tej ulicy pochodzą z wspomnień Jerzego Waldorffa, który przez wiele lat mieszkał przy Aleje Przyjaciół. Jak relacjonuje, w początkach XIX wieku, w pobliżu znajdował się pałacyk magnatów Sobańskich. Wówczas istniała aleja łącząca bramę wjazdową z rezydencją. Zgodnie z tradycją rodziny Sobańskich, goście odwiedzający ich byli zobowiązani do posadzenia kasztanowca w tej alei. W ten sposób powstała znana aleja, określana jako „Aleja Przyjaciół”.
Na cześć tej ulicy Jarosław Iwaszkiewicz nadał tytuł swojej książce, która zawiera wspomnienia o przyjaciołach, a także szkic dotyczący Antoniego Sobańskiego.
Historia
Ulica została wytyczona w latach 30. XX wieku, a budynki przy niej zbudowano zgodnie z zasadami funkcjonalizmu, reprezentując awangardowy styl architektoniczny. Doskonałym przykładem tego stylu jest budynek pod numerem 3, znany jako Dom z Żaglem, zaprojektowany przez Juliusza Żórawskiego w 1937 roku. Główne wejście, z podwójnymi drzwiami, ma falisty kształt, co nawiązuje do otaczającej roślinności. Schody są oddzielone przepierzeniem, co sprawia, że nie łączą się bezpośrednio z wejściem. Wysokiej jakości wykończenie klatki schodowej i inne elementy spowodowały, że Niemcy rekwirowali mieszkania w czasie II wojny światowej.
Po wojnie aleja Przyjaciół, pozostająca w niemal nienaruszonym stanie, wzbudziła zainteresowanie funkcjonariuszy różnych urzędów, w tym Urzędu Bezpieczeństwa. Był to elegancki i spokojny zakątek, idealny na siedziby instytucji państwowych. Poczucie bezpieczeństwa jeszcze bardziej wzrosło, gdy Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego przeniosło się do sąsiedniej uliczki św. Teresy, co doprowadziło do zajęcia przez nie najbliższego otoczenia alei Przyjaciół, w tym ulic Wiejska, Frascati, Puławska, Jaworzyńska oraz alei Róż.
Po zakończeniu II wojny światowej, wiele osób z ówczesnych elit osiedliło się przy tej ulicy. Mieszkali tam znani ludzie, tacy jak Stefania Woytowicz-Rudnicka (światowej sławy śpiewaczka), Stanisław Rudnicki (wybitny neurochirurg) – oboje upamiętnieni tablicą pamiątkową na fasadzie budynku pod numerem 3, Jakub Berman (były wicepremier), Józef Cyrankiewicz (premier), Andrzej Werblan (członek władz PZPR), Aleksander Burski (minister w PRL), Jerzy Roszak (ambasador PRL), Kazimierz Toeplitz (urbanista, pracownik Biura Odbudowy Stolicy), Maciej Elczewski (sekretarz PZPR), Ozjasz Szechter (działacz komunistyczny).
W latach 1973–1999, aż do swojej śmierci, w mieszkaniu przy alei Przyjaciół 1 mieszkał Jerzy Waldorff, pisarz, publicysta, krytyk sztuki oraz opiekun Starych Powązek i innych zabytków (tablica pamiątkowa znajduje się na rogu budynku przy alei Przyjaciół i Koszykowej).
Pod numerem 8 znajduje się biuro Aleksandra Kwaśniewskiego oraz założona przez niego Fundacja Amicus Europae, a także fundacja „Porozumienie bez barier”, stworzona przez jego żonę Jolantę. Natomiast pod numerem 9 mieści się amerykańska agencja prasowa Associated Press.
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 228−230. ISBN 83-85584-45-5.
