Aleja Prymasa Tysiąclecia
Aleja Prymasa Tysiąclecia to trasa szybkiego ruchu łącząca północ i południe, zlokalizowana w zachodniej części Warszawy.
Opis
W latach 30. XX wieku, podczas modernizacji warszawskiego węzła kolejowego, powstał tunel pod torami na ulicy Józefa Bema, która przebiegała wzdłuż murów fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein, zniszczonej przez Niemców w 1944 roku. Po zakończeniu II wojny światowej tunel nie był wykorzystywany aż do lat 60. XX wieku.
W związku z potrzebą budowy szerokiej arterii obwodowej, zaplanowano trasę przez tereny dawnej fabryki Lilpopa, która miała połączyć Ochotę z Wolą. Wykorzystano w tym celu tunel pod torami, który został wydłużony oraz poszerzony do trzech pasów dla ruchu kołowego i jednego dla pieszych. Na początku oddano do użytku tylko jeden pas dla ruchu kołowego. Trasa została zaprojektowana tak, aby nie krzyżowała się z obwodnicą kolejową, co nadało jej charakterystyczny kształt. Na mocy uchwały Rady Narodowej m.st. Warszawy z 31 stycznia 1969 roku, trasie nadano nazwę aleja Rewolucji Październikowej.
5 marca 1973 roku oddano do użytku odcinek między Alejami Jerozolimskimi a ulicą Górczewską, uruchamiając specjalną linię autobusową (początkowo 184, która w 1979 roku została połączona z linią 167). W tunelu przy Dworcu Zachodnim przejazd był bardzo wąski – mieściły się tam jedynie dwa autobusy, a pozostała przestrzeń pod torami była wypełniona ziemią. Aleja Rewolucji Październikowej wchłonęła również wybudowaną w 1963 roku ulicę Nowo-Bema, na której od grudnia 1963 roku kursowały tramwaje linii 11 i 34. Na zbiegu alei i Wolskiej znajdowała się pętla tramwajowa.
W 1990 roku, w związku z budową kolejnego odcinka alei, ekshumowano szczątki 2566 niemieckich żołnierzy pochowanych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, którzy zmarli w warszawskich szpitalach z ran odniesionych na froncie wschodnim oraz podczas powstania warszawskiego, a następnie przeniesiono je na cmentarz wojenny w pobliżu wsi Joachimów-Mogiły. 30 czerwca tego roku wstrzymano ruch tramwajowy w związku z przygotowaniami do budowy estakad. Prace rozpoczęły się w drugiej połowie 1990 roku, ale po kilku miesiącach zostały przerwane. W ciągu następnych lat pozostały jedynie słupy estakady nad ulicami Kasprzaka i Wolską oraz niemal ukończony wiadukt nad ulicą Górczewską. Choć trasa była planowana w kierunku Powązek, faktycznie budowa na tym odcinku nie została zrealizowana.
Planowano również połączenie arterii z ulicą Zygmunta Krasińskiego.
W 1997 roku wznowiono prace nad budową alei Prymasa Tysiąclecia, poszerzono i udrożniono tunel przy Dworcu Zachodnim (aktualnie dostępne są 3 pasy w każdym kierunku), a w listopadzie 2000 roku oddano trasę do użytku.
Po stronie Ochoty, część dawnej ulicy Bema na osi tunelu (obecnie al. Bohaterów Września) również została w tyle, ponieważ przedłużenie trasy skierowano w stronę ulicy Bitwy Warszawskiej 1920 r. (dawniej Wery Kostrzewy).
Aleja w latach 2000–2013 na odcinku od ulicy Kasprzaka do ronda Zesłańców Syberyjskich była częścią miejskiego odcinka drogi krajowej nr 2 oraz trasy europejskiej E30. Obecnie na całej długości stanowi fragment drogi krajowej nr 7 i trasy europejskiej E77.
Nazwa
1959−1963 – Nowoprojektowana (odcinek ulica M. Kasprzaka – ulica Wolska)
1963−1969 – Nowo-Bema (zmiana nazwy ulicy)
1969−1990 – aleja Rewolucji Październikowej (od 1973 odcinek Aleje Jerozolimskie – ulica Górczewska i ulica Czorsztyńska – Lasek na Kole)
od 1990 aleja Prymasa Tysiąclecia; nazwa upamiętnia kardynała Stefana Wyszyńskiego, znanego jako Prymas Tysiąclecia.
Ważniejsze obiekty
- Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia
- Lasek na Kole
- Linia kolejowa nr 509
- Park im. Edwarda Szymańskiego
- Park Moczydło
- Powązki Wojskowe
- Przystanek kolejowy Warszawa Wola
- Relikty fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein
- Rondo Tybetu
- Rondo Zesłańców Syberyjskich
- Zakład Energetyki Trakcyjnej i Torów Tramwajów Warszawskich
