Aleja Ossolińskich
Aleja Ossolińskich to dwujezdniowa ulica z chodnikiem oraz szpalerem drzew umiejscowiona w Śródmieściu Bydgoszczy.
Przebieg
Aleja usytuowana jest we wschodniej części Śródmieścia Bydgoszczy, łącząc Plac Weyssenhoffa z rondem Ossolińskich.
Historia
Ulica została wytyczona w 1903 roku w czasie urbanizacji obszaru położonego na wschód od ul. Gdańskiej, znanego jako Hempelscher Felde. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz nabyło teren otoczony dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza oraz Ogińskiego, opracowując plany urbanistyczne zgodne z koncepcją miasta-ogrodu.
Oś całego założenia stanowiła dwujezdniowa aleja, która w części południowej nosiła nazwę Hohenzzolernstrasse, a w północnej – Bülowstrasse (od 1920 roku al. Adama Mickiewicza). Połączenie obu części miało miejsce na Placu Weyssenhoffa.
Wytyczenie ulicy było ściśle związane z planami budowy pierwszej bydgoskiej uczelni wyższej oraz instytutu naukowego, jakim był Instytut Rolniczy im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Institut für Landwirtschaft).
15 listopada 1902 roku odbyła się konferencja z udziałem przedstawicieli niemieckiego Ministerstwa Robót Publicznych, Finansów oraz Rolnictwa, dotycząca organizacji związanej z powstaniem instytutu. Władze Bydgoszczy zobowiązały się wtedy przeznaczyć teren na północno-wschodnim obrzeżu miasta pod budowę tej placówki i wytyczyć reprezentacyjną aleję, która miała być osią całego założenia urbanistycznego.
Budowę alei zakończono w 1903 roku. Była to wówczas najszersza ulica w mieście, mająca 40 m szerokości, z dwoma jezdniami oraz dziewięciometrowym chodnikiem dla pieszych, w którym znajdowały się dwa pasma trawnika. Posadzono na niej dęby czerwone o stożkowych koronach, połączone festonami z winobluszczu pięciolistkowego.
Po wschodniej stronie ulicy w latach 1903–1906 powstały budynki Instytutów Rolniczych. Natomiast w zachodniej części alei, w 1912 roku, według projektu znanego architekta i urbanisty Josepha H. Stübbena, zaplanowano willowe osiedle Sielanka, które jednak zostało zabudowane głównie w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
W 1924 roku rozpoczęto budowę największej bydgoskiej świątyni, Kościoła św. Wincentego à Paulo, który miał być wotum miejscowego społeczeństwa za odzyskanie przez Polskę niepodległości. Budynek, w formie rzymskiego panteonu, został wzniesiony do stanu surowego do 1938 roku, a wnętrza wyposażono do 1976 roku. Cały kompleks zakończono w 2003 roku.
W latach 50. XX wieku, w związku z urbanizacją nowych osiedli w Bydgoszczy, powstały dwie aleje wzorujące się na al. Ossolińskich: ul. 11 Listopada na osiedlu Leśnym (dawniej ul. 22 lipca) oraz ul. Noakowskiego na Kapuściskach.
W I połowie 2021 roku zrealizowano rewitalizację alei, której koszt wyniósł 489 tys. zł. W ramach prac wymieniono szutrową nawierzchnię alejki spacerowej na mineralną, zmodernizowano małą architekturę (postawiono 16 nowych ławek, siedem koszy na śmieci, sześć donic na kwiaty oraz trzy kosze na psie odchody z workami) oraz przebudowano wyniesione skrzyżowania z ul. Kopernika i Szymanowskiego, tworząc śluzy rowerowe. We wrześniu 2021 roku przeniesiono także miejsca parkingowe z chodnika na jezdnię, zlikwidowano jeden pas ruchu oraz wydzielono pas dla rowerów.
Nazwy
- 1906–1920 – Hohenzzollernstrasse
- 1920–1939 – Aleja Ossolińskich
- 1939–1945 – Johann Herder Allee
- od 1945 – Aleja Ossolińskich
Patronem ulicy jest ród Ossolińskich, który miał związek z Bydgoszczą w XVII wieku, m.in. poprzez starostwo kanclerza wielkiego koronnego Jerzego Ossolińskiego (1633–1645, 1648–1650) oraz jego syna Franciszka (1645–1648).
Zieleń
Wzdłuż alei rosną dwa szpalery dębów czerwonych, posadzonych na początku XX wieku. Okazały drzewostan sąsiaduje również z aleją od wschodu w rejonie Instytutów Rolniczych, gdzie znajdują się cztery drzewa wpisane do rejestru pomników przyrody:
- trzy magnolie pośrednie (Al. Ossolińskich 12)
- kasztanowiec biały (Al. Ossolińskich 3)
Od 2002 roku na al. Ossolińskich tworzy się Poczet Dębów Honorowych. Do 2021 roku nadano imiona 29 dębom, w tym papieżowi Janowi Pawłowi II, księdzu Jerzemu Popiełuszce, Tadeuszowi Mazowieckiemu, Józefowi Piłsudskiemu oraz Zbigniewowi Brzezińskiemu. Na początku 2021 roku na ulicy rosło 81 dębów czerwonych, a w planach jest dosadzenie 46 kolejnych. W ramach tego projektu 21 października 2021 roku oznaczono „Dąb dla Wolności Białorusi”, a 17 marca 2022 roku posadzono drzewa Lecha Wałęsy oraz Bydgoskiego Marca.
Warto również zwrócić uwagę na pomnikową aleję jarzębów szwedzkich (46 szt.) posadzoną wzdłuż ul. Szymanowskiego, biegnącej prostopadle do alei Ossolińskich i wytyczonej w tym samym czasie.
Komunikacja
Aleja Ossolińskich jest obsługiwana przez autobusy linii nr 52, 59, 64 oraz 67.
Obiekty godne uwagi
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
