Aleja IX Wieków Kielc
Aleja IX Wieków Kielc to jedna z ulic w Kielcach. Obecnie ma status drogi gminnej (nr 301441T), natomiast w przeszłości była częścią drogi wojewódzkiej nr 762. Jest to jedna z kluczowych ulic o charakterze transportowym w północnej części Śródmieścia.
Przebieg
Ulica rozpoczyna się na rondzie im. Herlinga Grudzińskiego, gdzie krzyżuje się z ulicami: Ignacego Paderewskiego, Czarnowską, 1 Maja oraz Stefanem Okrzei. Następnie łączy się z ulicami Warszawską, Bodzentyńską i Starodomaszowską. Zakończenie alei znajduje się na skrzyżowaniu z ulicami: Sandomierską i Źródłową oraz Aleją Solidarności.
Historia
Aleja IX Wieków Kielc jest stosunkowo nową ulicą, która powstała na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Nazwa ulicy została nadana z okazji obchodów 900-lecia Kielc, mimo że nie ma pewności, czy rocznica ta przypadała na rok 1970 lub 1971. Ulica była częścią drogi państwowej 126 (przemianowanej w 1986 na DK74) do momentu wybudowania ul. Łódzkiej pod koniec lat 90. XX wieku. Po degradacji statusu przez kilka lat funkcjonowała jako droga wojewódzka nr 762, aż do połączenia ul. Zagnańskiej z przedłużeniem ul. Żelaznej (ul. Gosiewskiego) w 2013 roku, kiedy to uzyskała status drogi powiatowej.
Na miejscu dzisiejszej południowej nitki alei, na zachód od ulicy Warszawskiej, znajdowała się ulica Starowarszawskie Przedmieście, która nosiła nazwę od obszaru, na którym się znajdowała – za bramami miejskimi utworzyło się przedmieście zwane warszawskim. Ulica była nieregularna i miała niską zabudowę. Istniała do końca lat 60. XX wieku, kiedy to zburzono otaczające budynki, aby wybudować aleję IX Wieków Kielc.
Aleja IX Wieków Kielc i okolice a kieleccy Żydzi
W 1909 roku przy ulicy Nowowarszawskiej (obecnej Warszawskiej) otwarto synagogę, która obecnie znajduje się pomiędzy jezdniami alei IX Wieków Kielc. W trakcie II wojny światowej została ona zniszczona przez okupantów. Po wojnie budynek przekształcono na potrzeby Wojewódzkiego Archiwum Państwowego i odnowiono w stylu socrealizmu. Obecnie nie pełni już funkcji archiwum, a w 1987 roku został wpisany do rejestru zabytków. Po przejęciu budynku przez miasto w 2024 roku planowana jest jego modernizacja.
Podczas wojny (jeszcze przed wybudowaniem Alei), zachodni fragment Alei IX Wieków Kielc znajdował się na terenie kieleckiego getta. W tym czasie zamordowano ponad 1,2 tys. Żydów, a kolejne 20 tys. zostało wywiezionych. W okolicy alei IX Wieków Kielc znajduje się wiele pomników upamiętniających naród żydowski, w tym jeden na zachód od dawnej synagogi, z następującym napisem:
„Pamięci 27 000 Żydów
z kieleckiego getta zamordowanych przez Niemców w latach 1939-1944
w Kielcach oraz Treblince i innych obozach zagłady
Społeczeństwo Kielc”
Niedaleko alei IX Wieków Kielc znajduje się ulica Planty, gdzie w 1946 roku miało miejsce tzw. pogrom kielecki, w wyniku którego zginęło 37 Żydów.
Ważniejsze obiekty przy alei IX Wieków Kielc
- Świętokrzyski Urząd Wojewódzki i Urząd Marszałkowski
- dawna synagoga, w której przez pewien czas mieściło się Wojewódzkie Archiwum Państwowe
- budynek Collegium Medicum UJK
- Kościół św. Wojciecha
Przebudowy alei IX Wieków Kielc
W 2010 roku przeprowadzono remont alei IX Wieków Kielc pomiędzy rondem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego a ulicą Warszawską. Prace te napotkały znaczne opóźnienia, co spotkało się z negatywnymi reakcjami mieszkańców miasta.
W nocy z 18 na 19 sierpnia 2023 roku rozpoczął się planowany remont odcinka pomiędzy ulicami Warszawską a Bodzentyńską, na co pozyskano środki z „Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład”. 16 września oddano do użytku południową jezdnię, a 30 października jezdnię północną. Kolejne prace dotyczyły jedynie chodników i ścieżki rowerowej.
14 lipca 2023 roku rozpoczęto budowę parku pomiędzy jezdniami alei IX Wieków Kielc na odcinku od skrzyżowania z ulicami Nowy Świat i Mojżesza Pelca do dawnej synagogi. Inwestycja ta realizowana jest w ramach zielonej rewitalizacji kieleckiego śródmieścia, jednak budowa parku wzbudziła kontrowersje związane z jego lokalizacją.
Komunikacja miejska
Aleja IX Wieków Kielc jest jedną z najlepiej skomunikowanych arterii w Kielcach. Znajduje się na niej 6 przystanków, obsługiwanych przez 21 linii (0W, 10, 11, 13, 14, 21, 24, 25, 26, 35, 36, 38, 41, 43, 46, 47, 53, 102, F, N1, N2).
