Aleja Armii Ludowej to ulica znajdująca się w warszawskiej dzielnicy Śródmieście, będąca częścią Trasy Łazienkowskiej.
Przebieg
Aleja Armii Ludowej rozpoczyna swój bieg jako przedłużenie mostu Łazienkowskiego, w miejscu, gdzie łączy się z Wisłostradą. Następnie, prowadząc po estakadzie, mija górą rondo Sedlaczka, które stanowi skrzyżowanie ulic Łazienkowskiej, Myśliwieckiej oraz Rozbrat. Po pokonaniu skarpy warszawskiej, aleja biegnie w wykopie, gdzie krzyżuje się z Alejami Ujazdowskimi (w rejonie placu Na Rozdrożu). Później przebiega pod ulicą Marszałkowską, a następnie łączy się dwupoziomowym skrzyżowaniem z ulicą Waryńskiego. Aleja kończy swoje istnienie kolejnym dwupoziomowym skrzyżowaniem z aleją Niepodległości, w którym to miejscu zamienia się w ulicę Wawelską.
Historia
Plany budowy komunikacyjnej arterii na południu Warszawy na odcinku Opaczewska – plac Na Rozdrożu zaczęły powstawać w latach 30. XX wieku. Były one związane z likwidacją lotniska mokotowskiego (przeniesionego na Okęcie i Gocław) oraz toru wyścigów konnych (przeniesionego na Służewiec). Nowej arterii nadano planowaną nazwę upamiętniającą Józefa Piłsudskiego.
Po 1945 roku, w zmienionej wersji, kontynuowano przedwojenne plany. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 19 grudnia 1949 roku, dotychczasowa aleja Piłsudskiego otrzymała nazwę aleja Armii Ludowej. W czasie budowy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w latach 1950–1952, wytyczono przebieg alei na przedłużeniu ulicy Wawelskiej do placu Na Rozdrożu i zbudowano wzdłuż niej budynki, jednak przestrzeń między nimi pozostawała niezagospodarowana przez wiele lat.
Prace nad Trasą Łazienkowską, w ramach której uwzględniono aleję Armii Ludowej, zaczęły się w 1968 roku, ale szybko je przerwano z powodu braku funduszy. Budowę wznowiono w 1971 roku, a uroczyste otwarcie miało miejsce 22 lipca 1974 roku, w dniu trzydziestolecia PRL.
Do końca 2013 roku aleja miała status drogi krajowej i była częścią miejskiego odcinka drogi nr 2 oraz trasy europejskiej E30. Od 1 stycznia 2014 roku, na całej długości, stała się drogą powiatową, jednak bez ustalonego numeru.
Nazwa
Nazwa alei, nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z 19 grudnia 1949 roku, upamiętnia Armię Ludową, konspiracyjną organizację zbrojną Polskiej Partii Robotniczej w okresie niemieckiej okupacji. Współpraca tej formacji z ZSRR spowodowała, że po transformacji ustrojowej w 1989 roku, zaczęły pojawiać się propozycje zmiany nazwy alei. Sugerowano, aby patronem ulicy został płk Ryszard Kukliński, lecz ostatecznie upamiętniono go poprzez nadanie nazwy innej ulicy na Białołęce, a aleja Armii Ludowej zachowała swoją pierwotną nazwę.
9 listopada 2017 roku wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera wydał zarządzenie zastępcze, na podstawie ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli i obiektów publicznych, zmieniając nazwę arterii z alei Armii Ludowej na ulicę Lecha Kaczyńskiego. Zarządzenie weszło w życie 10 listopada 2017 roku, a 16 listopada Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyjęła uchwałę o wniesieniu skargi na to zarządzenie do sądu administracyjnego.
11 stycznia 2018 roku rada podjęła kolejną uchwałę, przywracając nazwę arterii z ul. Lecha Kaczyńskiego na Trasę Łazienkowską. Uchwała weszła w życie 5 lutego, 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego, jednak jej realizacja została wstrzymana 7 lutego na skutek rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody. 1 marca Rada Miasta Stołecznego Warszawy podjęła uchwałę o wniesieniu skargi na to rozstrzygnięcie do sądu administracyjnego. 29 października 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, że wojewoda mazowiecki miał prawo stwierdzić nieważność uchwały Rady Miasta o zmianie nazwy ul. Lecha Kaczyńskiego na Trasę Łazienkowską.
28 maja 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie unieważnił zarządzenie zastępcze wojewody mazowieckiego z 9 listopada 2017 roku. Wojewoda zapowiedział wniesienie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została oddalona 7 grudnia.
Piotr Osęka krytycznie odniósł się do zmiany nazwy alei, określając to jako „konfiskatę pamięci” przez IPN.
Ważniejsze obiekty
Główny Urząd Statystyczny
Pole Mokotowskie
Pomnik Lotników Polskich
Biurowiec Focus
Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej
Biurowiec International Business Center
Stacja metra Politechnika
Pomnik Tysiąclecia Jazdy Polskiej
Biurowiec Zebra Tower
Dom Studencki „Riviera”
Przypisy
