Aleja Andrássyego
Aleja Andrássyego (węg. Andrássy út) to ważna aleja w Budapeszcie, która łączy plac Elżbiety (Erzsébet tér) z placem Bohaterów (Hősök tere). Wzdłuż tej alei znajdują się eklektyczne neorenesansowe budynki, w tym gmach węgierskiej opery.
Historia
W 1768 roku ulica była znana jako Ellbogengasse. W latach 30. XIX wieku część jej nosiła nazwę Schiffmannsplatz (później Herminenplatz), a w latach 40. XX wieku inna część została nazwana Mauergasse. W 1870 roku hrabia Gyula Andrássy (ówczesny premier Węgier) zaproponował przekształcenie ulicy w szeroką aleję inspirowaną paryskimi wzorcami. Propozycja została zaakceptowana, a prace przebudowujące rozpoczęły się w 1871 roku. Choć sama ulica została ukończona stosunkowo szybko, budowa towarzyszących jej budynków (planowana na około 5 lat) przeciągnęła się znacznie dłużej. W 1873 roku, z powodu kryzysu ekonomicznego, większość prac budowlanych została wstrzymana. W 1876 roku część inwestorów, dotkniętych kryzysem, musiała oddać niezagospodarowane działki miastu. Ostatecznie aleja została uroczyście otwarta 20 sierpnia 1876 roku, jednak prace budowlane przy poszczególnych obiektach trwały aż do 1885 roku. W 1883 roku zmieniono nazwę alei na Sugár út (Wielki Bulwar), a w 1885 roku nadano jej imię pomysłodawcy (Andrássy út). W 1950 roku aleja otrzymała nazwę Sztálin út (ulica Stalina), w 1956 roku (po śmierci dyktatora) przemianowano ją na Magyar Ifjúság útja (aleja Młodzieży Węgierskiej), a w 1957 roku na Népköztársaság útja (ulica Republiki Ludowej). Ostatecznie w 1990 roku powrócono do pierwotnej nazwy Andrássy út (aleja Andrássyego).
Aleja Andrássyego, wraz z placem Bohaterów, Parkiem Miejskim oraz biegnącą pod nią Milenijną Koleją Podziemną, została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2002 roku jako rozszerzenie wpisu nabrzeży Dunaju oraz budańskiej dzielnicy zamkowej z 1987 roku.
W alei Andrássyego, pod numerem 60, znajduje się jedno z najważniejszych muzeów Budapesztu – Terror Háza.
