Aleida Assmann (ur. 22 marca 1947 w Bielefeld) to niemiecka profesor nauk humanistycznych, literaturoznawczyni, antropolożka kultury, anglistka oraz egiptolożka.
Działalność naukowa
W latach 1966–1972 studiowała filologię angielską i egiptologię na uniwersytetach w Heidelbergu i Tybindze. W 1977 roku obroniła pracę doktorską zatytułowaną Die Legitimität der Fiktion. W 1992 roku uzyskała tytuł profesora na Uniwersytecie w Heidelbergu, a rok później na Uniwersytecie w Konstancji, specjalizując się w literaturze angielskiej i ogólnej. Pełniła również funkcję profesora wizytującego na Uniwersytecie Rice’a w Houston (2000), Uniwersytecie Princeton w New Jersey (2001), Uniwersytecie Yale w New Haven (2002, 2003, 2005), Uniwersytecie Wiedeńskim (2005) oraz Uniwersytecie Chicagowskim (2007).
Aleida Assmann jest autorką wielu prac dotyczących literatury i kulturoznawstwa. Jej badania koncentrują się na antropologii kulturowej, pamięci kulturowej oraz historii komunikacji.
W swojej pracy naukowej zajmuje się systematyzacją pojęcia pamięci kulturowej, co przyczyniło się do rozwoju nauk humanistycznych w tym obszarze. Opierając się na teoriach Maurice’a Halbwachsa, wyróżnia różne rodzaje pamięci kulturowej, takie jak: pamięć jako aspekt polityki historycznej, wynikająca z kształtowania świadomości historycznej, oraz pamięć zbiorowa, która odzwierciedla przeszłość wyłaniającą się z wspólnych świadectw danej grupy. W swoich badaniach często odnosi się do Holokaustu oraz do kwestii odpowiedzialności Niemiec za te zbrodnie, starając się zinterpretować sposób postrzegania przez Niemców swojej przeszłości.
Życie prywatne
Aleida Assmann jest córką protestanckiego teologa Günthera Bornkamma. Jest żoną egiptologa Jana Assmanna, z którym ma pięcioro dzieci: Vincenta, Davida, Marlene, Valerie oraz Corinnę, związanych z przemysłem filmowym.
Nagrody
- 2019 – Medal Erasmusa
- 2018 – Krzyż Zasługi I klasy
- 2018 – Nagroda Pokojowa Księgarzy Niemieckich (z mężem Janem Assmanem)
- 2017 – Nagroda Balzana za badania dotyczące pamięci zbiorowej (z mężem Janem Assmanem)
- 2014 – Nagroda Heinekena w dziedzinie historii
- 2020 – Pour le Mérite za Naukę i Sztukę
Lista publikacji
Wydania polskie:
- Między historią a pamięcią. Antologia (Warszawa 2013, ISBN 978-83-235-1257-8)
- Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Podstawowe terminy, problemy, pytania (Poznań 2015, ISBN 978-83-64864-10-0)
Wydania zagraniczne:
- Die Legitimität der Fiktion. Ein Beitrag zur Geschichte der literarischen Kommunikation (München 1980, ISBN 3-7705-1844-6).
- Arbeit am nationalen Gedächtnis. Eine kurze Geschichte der deutschen Bildungsidee (Frankfurt am Main 1993, ISBN 3-593-34838-1).
- Zeit und Tradition. Kulturelle Strategien der Dauer (Böhlau, Köln, 1999, ISBN 3-412-03798-2).
- z Ute Frevert, Geschichtsvergessenheit – Geschichtsversessenheit. Vom Umgang mit deutschen Vergangenheiten nach 1945 (Stuttgart 1999, ISBN 3-421-05288-3).
- Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses (München 1999, ISBN 3-406-44670-1)
- Das kulturelle Gedächtnis an der Millenniumsschwelle. Krise und Zukunft der Bildung (Konstanz 2004, ISBN 3-87940-791-6).
- Die Unverzichtbarkeit der Kulturwissenschaften. Mit einem nachfolgenden Briefwechsel (Hildesheim 2004, ISBN 3-934105-06-8).
- Generationsidentitäten und Vorurteilsstrukturen in der neuen deutschen Erinnerungsliteratur (Wien 2006, ISBN 3-85452-517-6)
- Einführung in die Kulturwissenschaft. Grundbegriffe, Themen, Fragestellungen (Berlin 2006, ISBN 3-503-07977-7).
- Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. (München 2006, ISBN 3-406-54962-4)
- Geschichte im Gedächtnis. Von der individuellen Erfahrung zur öffentlichen Inszenierung (München 2007, ISBN 978-3-406-56202-0).
- pod red. z Jan Assmann, Vollkommenheit (München 2010, ISBN 978-3-7705-4813-2).
- z Geoffrey Hartman, Die Zukunft der Erinnerung und der Holocaust. (Konstanz 2012, ISBN 978-3-86253-017-5).
- Ist die Zeit aus den Fugen? Aufstieg und Fall des Zeitregimes der Moderne. (München 2013, ISBN 978-3-446-24342-2).
- Das neue Unbehagen an der Erinnerungskultur. Eine Intervention (München 2013, ISBN 978-3-406-65210-3).
- Im Dickicht der Zeichen (Berlin 2015, ISBN 978-3-518-29679-0).
- Formen des Vergessens (Göttingen 2016, ISBN 978-3-8353-1856-4).
- Menschenrechte und Menschenpflichten. Schlüsselbegriffe für eine humane Gesellschaft. (Wien 2018, ISBN 978-3-7117-2072-6).
- Der europäische Traum. Vier Lehren aus der Geschichte (München 2018, ISBN 978-3-406-73380-2).
