Alegoria w literaturze i sztukach plastycznych
Alegoria (z greckiego ἀλληγορία allēgoría, od ἀλληγορέω allēgoréo „mówię w przenośni, obrazowo”, z ἄλλος allos „inny, różny” oraz ἀγορεύω agoreuo „przemawiać w zgromadzeniu” z ἀγορά agora „zgromadzenie”) jest to obraz plastyczny lub tekstowy, który przedstawia pojęcie, ideę, myśl lub wydarzenie, na przykład przez personifikację. Interpretacja alegorii jest możliwa dzięki atrybutom lub emblemom o konkretnym znaczeniu, co sprawia, że w przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne.
Alegoria była wykorzystywana już w starożytności i często stosowano ją w średniowieczu (patrz: średniowieczny alegoryzm), jednak jej popularność wzrosła w okresie renesansu, a szczególnie w baroku. W XVI i XVII wieku publikowano specjalne wydania, które zawierały ilustracje, opisy oraz komentarze dotyczące poszczególnych przedstawień alegorycznych, na przykład Cesarego Ripa w dziele Ikonologia, którego pierwsze wydanie miało miejsce w 1593 roku.
W literaturze
Alegoria stanowi element świata przedstawionego w utworze (na przykład jako motyw, postać lub fabuła), który, poza bezpośrednim znaczeniem, przekazuje również bardziej ogólną, często abstrakcyjną treść. Szczególnie często wykorzystywana była w literaturze dydaktycznej i moralizatorskiej (w średniowieczu w moralitecie, poematach romansowo-moralizatorskich), w dziełach przedstawiających idee polityczne lub historiozoficzne, w przypowieściach oraz zwłaszcza w bajkach.
Zobacz też
Bibliografia
Podręczny słownik terminów literackich (pod red. Janusza Sławińskiego). Warszawa: „Open”, 1996, s. 12
Słownik terminologiczny sztuk pięknych (pod red. Stefana Kozakiewicza). Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 15
