Alec Guinness, właściwie sir Alec Guinness de Cuffe (ur. 2 kwietnia 1914 w Londynie, zm. 5 sierpnia 2000 w Midhurst) – angielski aktor filmowy i teatralny, również scenarzysta.
Życiorys
Urodził się jako nieślubne dziecko Agnes de Cuffe (1890–1986), która pracowała jako barmanka w jednym z londyńskich lokali. Tożsamość jego ojca pozostała nieznana. Guinness rozpoczął swoją karierę w agencji reklamowej, gdzie zajmował się pisaniem tekstów. Kształcił się w Fay Compton School of Acting. W 1936 roku zadebiutował na scenie w Albery Theatre, grając Osrica w inscenizacji Hamleta, reżyserowanej przez Johna Gielguda. Następnie dołączył do zespołu Old Vic. W czasie II wojny światowej służył w ochotniczej rezerwie Królewskiej Marynarki Wojennej, dowodząc okrętem desantowym podczas inwazji aliantów na Sycylię i Elbę. W 1942 roku otrzymał nominację na podporucznika, a rok później awans na porucznika.
Po wojnie Guinness wrócił do zespołu Old Vic, gdzie pracował do 1948 roku. Następnie występował w New Theatre na West Endzie. Jego debiut filmowy miał miejsce w dramacie Wielkie nadzieje z 1946 roku.
Zyskał uznanie dzięki rolom w adaptacjach powieści Dickensa oraz sztuk Szekspira, a także w filmach Szlachectwo zobowiązuje i Jak zabić starszą panią. Za kreację podpułkownika Nicholsona w filmie Most na rzece Kwai zdobył Oscara. Jego występy w filmach Lawrence z Arabii oraz Gwiezdne wojny (jako Obi-Wan Kenobi) na zawsze zapisały się w historii kina. W 1980 roku został uhonorowany Oscarem Honorowym za całokształt twórczości aktorskiej. Posiada swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. W 1959 roku otrzymał tytuł szlachecki sir.
Guinness zmarł w nocy 5 sierpnia 2000 roku w szpitalu króla Edwarda VII w Midhurst, w hrabstwie West Sussex. Wcześniej zdiagnozowano u niego raka prostaty oraz nowotwór wątroby.
W 1938 roku ożenił się z dramatopisarką i aktorką Merulą Silvią Salaman (1914–2000). W 1940 roku na świat przyszedł ich syn, Matthew Guinness, który również został aktorem.
Filmografia
1934 – Evensong
1946 – Wielkie nadzieje (Great Expectations) jako Herbert Pocket
1948 – Oliver Twist jako Fagin
1949 – Szlachectwo zobowiązuje (Kind Hearts and Coronets) jako książę Zamku Chalfont/bankier, stary D’Ascoyne/wielebny Henry D’Ascoyne/generał Rufus D’Ascoyne/admirał Horatio D’Ascoyne/młody Ascoyne D’Ascoyne/młody Henry D’Ascoyne/lady Agatha D’Ascoyne
1949 – A Run for Your Money jako Whimple
1950 – Last Holiday jako George Bird
1950 – The Mudlark jako Benjamin Disraeli
1951 – Szajka z Lawendowego Wzgórza (The Lavender Hill Mob) jako Henry Holland
1951 – Człowiek w białym ubraniu (The Man in the White Suit) jako Sidney Stratton
1952 – The Card jako Edward Henry
1953 – The Square Mile
1953 – Bitwa o Maltę (Malta Story) jako Peter Ross
1954 – Raj kapitana (The Captain’s Paradise) jako Henry St. James
1954 – Ojciec Brown (Father Brown) jako ojciec Brown
1954 – The Stratford Adventure
1955 – Rowlandson’s England
1955 – To Paris with Love jako Edgar Fraser
1955 – The Prisoner jako kardynał
1955 – Jak zabić starszą panią (The Ladykillers) jako profesor Marcus
1956 – Łabędź (The Swan) jako Albert
1957 – Most na rzece Kwai (The Bridge on the River Kwai) jako pułkownik Nicholson
1957 – Tańczące molo (Barnacle Bill) jako kpt. William Horatio Ambrose/sześciu przodków kpt. Ambrose’a
1958 – Koński pysk (The Horse’s Mouth) jako Gulley Jimson
1959 – Nasz człowiek w Hawanie (Our Man in Havana) jako Jim Wormold
1959 – Kozioł ofiarny (The Scapegoat) jako John Barratt/Jacques De Gue
1960 – Pieśni chwały (Tunes of Glory) jako Jock Sinclair
1962 – A Majority of One jako Koichi Asano
1962 – Nawiedzony okręt (HMS Defiant) jako kapitan Crawford
1962 – Lawrence z Arabii (Lawrence of Arabia) jako książę Feisal
1964 – Upadek Cesarstwa Rzymskiego (The Fall of the Roman Empire) jako Marek Aureliusz
1965 – Pasternak jako on sam (film dokumentalny)
1965 – Sytuacja beznadziejna… ale niezbyt poważna (Situation Hopeless… But Not Serious) jako Wilhelm Frick
1965 – Doktor Żywago (Doctor Zhivago) jako gen. Jewgraf Żywago
1966 – Hotel Paradiso jako Benedict Boniface
1966 – Misja Quillera (The Quiller Memorandum) jako Pol
1967 – The Comedians in Africa jako on sam (film dokumentalny)
1967 – Haiti – wyspa przeklęta (The Comedians) jako major Jones
1970 – Cromwell jako król Karol I
1970 – Opowieść wigilijna (Scrooge) jako duch Jacoba Marleya
1972 – Brat Słońce, siostra Księżyc (Brother Sun, Sister Moon) jako papież Innocenty III
1973 – Hitler – ostatnie 10 dni (Hitler: The Last Ten Days) jako Adolf Hitler
1976 – Zabity na śmierć (Murder by Death) jako Jamesir Bensonmum
1977 – Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (Star Wars Episode IV: A New Hope) jako Obi-Wan „Ben” Kenobi
1979 – Tinker, Tailor, Soldier, Spy jako George Smiley
1980 – Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back) jako Obi-Wan „Ben” Kenobi
1980 – Podnieść Titanica (Raise the Titanic) jako John Bigalow
1980 – Mały lord Fauntleroy (Little Lord Fauntleroy) jako Earl of Dorincourt
1982 – Smiley’s People
1983 – Chory z miłości (Lovesick) jako Sigmund Freud
1983 – Gwiezdne wojny: część VI – Powrót Jedi (Star Wars Episode VI: Return of the Jedi) jako Obi-Wan „Ben” Kenobi
1984 – Podróż do Indii (A Passage to India) jako profesor Godbole
1988 – Mała Dorrit (Little Dorrit) jako William Dorrit
1988 – Garść prochu (A Handful of Dust) jako pan Todd
1991 – Kafka jako główny urzędnik
1992 – Opowieści Hollywoodu (Tales from Hollywood) jako Heinrich Mann
1993 – A Foreign Field jako Amos
1994 – Niemy krzyk (Mute Witness) jako Reaper
1996 – Dzień Eskimosa (Eskimo Day) jako James
2015 – Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy jako Obi-Wan Kenobi (głos dodany komputerowo)
Nagrody
Nagroda Akademii Filmowej
Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1958 Most na rzece Kwai
Oscar za całokształt pracy aktorskiej: 1980
Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 1958 Most na rzece Kwai
Nagroda BAFTA
Najlepszy aktor brytyjski: 1958 Most na rzece Kwai
Najlepszy aktor telewizyjny: 1980 Druciarz, krawiec, żołnierz, szpieg
1983 Ludzie Smileya
Nagroda na MFF w Berlinie Honorowy Złoty Niedźwiedź: 1988
Przypisy
Linki zewnętrzne
