Alec Douglas-Home
Alec Douglas-Home, właściwie Alexander Frederick Douglas-Home (ur. 2 lipca 1903 w Londynie, zm. 9 października 1995 w Coldstream) był brytyjskim arystokratą, dyplomatą oraz politykiem. W trakcie swojej długiej kariery Home pełnił funkcję osobistego sekretarza premiera Neville’a Chamberlaina, dwukrotnego ministra spraw zagranicznych, a w latach 1963–1964 był premierem rządu Jej Królewskiej Mości. Jego polityczna kariera rozpoczęła się jako lord Dunglass. W latach 1951–1963 nosił tytuł 14. hrabiego Home, a po zakończeniu kariery politycznej w 1974 roku otrzymał tytuł barona Home of Hirsel.
Douglas-Home zdobył kilka „rekordów” w polityce. Był jedynym politykiem, który zrezygnował z tytułu i miejsca w Izbie Lordów, aby objąć urząd premiera. Ponadto był ostatnim członkiem tej Izby, który został mianowany premierem, oraz ostatnim, który został osobiście wyznaczony przez brytyjskiego monarchę.
Życiorys
Wczesne lata i pochodzenie
Urodził się w Mayfair, części Londynu, jako najstarszy syn Charlesa Douglasa-Home’a, 13. hrabiego Home. Miał brata, Willliama Douglas-Home’a, który był dramaturgiem. Home kształcił się w prestiżowym Eton College oraz w Christ Church w Oksfordzie.
3 października 1936 roku ożenił się z Elizabeth Alington (zm. 1990), córką Cyrila Alingtona i Margaret Lyttelton, córki George’a Lytteltona, 4. barona Lyttelton. Z tego związku miał syna i trzy córki:
- Lavinia Caroline Douglas-Home (ur. 11 października 1937)
- Meriel Kathleen Douglas-Home (ur. 27 listopada 1939), żona Adriana Darby’ego
- Diana Lucy Douglas-Home (ur. 18 grudnia 1940)
- David Alexander Cospartick Douglas-Home (ur. 20 listopada 1943), 15. hrabia Home
Kariera w krykiecie
Już w szkole Home zainteresował się krykietem. Jest jedynym brytyjskim premierem, który miał doświadczenie w tej dyscyplinie sportu.
Pod przydomkiem „Lord Dunglass” brał udział w wielu meczach pierwszoklasowych (dziesięć w latach 1924–1927), w tym również w spotkaniu przeciwko Argentynie podczas wizyty jego klubu w Ameryce Południowej. W 1966 roku objął stanowisko przewodniczącego Marylebone Cricket Club.
Kariera polityczna
W 1931 roku został posłem do parlamentu z ramienia Szkockich Unionistów, związanych z Partią Konserwatywną, reprezentując okręg wyborczy Lanark.
„Monachijczyk”
Niedługo potem, korzystając z rodzinnych koneksji, został mianowany osobistym sekretarzem Neville’a Chamberlaina, który był premierem w latach 1937–1940. Chamberlain jest znany przede wszystkim z kontrowersyjnej polityki „ułagodzenia” wobec Hitlera, co przyczyniło się do wybuchu II wojny światowej i nieprzygotowania obozu alianckiego.
Home był wielokrotnie oskarżany o przynależność do „monachijskiej kliki”, która prowadziła politykę ugodową. Jako bliski współpracownik Chamberlaina, nie uniknął części odpowiedzialności za działania owej „kliki”, co potwierdzają historycy.
Przed objęciem stanowiska premiera
Home, który nie pełnił znaczącej roli w rządach Winstona Churchilla, ale był istotną postacią w partii, przegrał wybory w 1945 roku, roku, w którym Partia Pracy zdobyła władzę. Jednak Home odzyskał mandat w 1950 roku, a ponieważ odziedziczył tytuł hrabiego Home, musiał zrezygnować z miejsca w Izbie Gmin na rzecz fotela w Izbie Lordów.
Nie przeszkodziło to jednak w jego karierze gabinetowej. W latach 1955–1960 pełnił funkcję ministra ds. Wspólnoty Narodów, a w latach 1960–1963 był ministrem spraw zagranicznych. Dodatkowo, w latach 1957–1960 był przewodniczącym Izby Lordów.
Premier rządu Jej Królewskiej Mości
Po rezygnacji premiera Harolda Macmillana, osłabionego m.in. aferą Profumo, liderzy rządzącej partii zaczęli szukać jego następcy na pozostały rok przed nowymi wyborami.
Wybór padł na Home’a. Zgodnie z niepisanym prawem, premier powinien być członkiem Izby Gmin, więc Home zrezygnował z miejsca w Izbie Lordów i tytułu lorda, który przejął jego syn, David Douglas-Home. Home został przyjęty do Izby Gmin, w której zasiadał od 1963 do 1974 roku, reprezentując okręg wyborczy Kinross and Western Perthshire.
Choć wicepremier Rab Butler miał pierwszeństwo do objęcia władzy, został pominięty na rzecz Home’a, który był kompromisowym kandydatem zaproponowanym przez Elżbietę II przez odchodzącego Macmillana. Home odziedziczył także kierownictwo partii.
Home był premierem tylko przez krótki czas, a po wyborach w 1964 roku jego miejsce zajął lider laburzystów Harold Wilson. Rok później Home stracił także funkcję lidera osłabionych konserwatystów na rzecz Edwarda Heatha.
W czasie jego premierostwa wykonano ostatni wyrok śmierci w Wielkiej Brytanii, a kara ta została zniesiona przez kolejny rząd.
Dalsza kariera i wejście Wielkiej Brytanii do Wspólnoty Europejskiej
W 1970 roku, gdy Heath został premierem, jedną z jego kluczowych nominacji na szefa dyplomacji był były premier Home.
Jeśli można mówić o znaczących osiągnięciach Home’a jako polityka, to raczej nie jako tymczasowego premiera, lecz jako ministra, który wspólnie z Heathem wprowadził Wielką Brytanię do Wspólnoty Europejskiej.
Emerytura
Po przegranej rząd Heatha w wyborach w 1974 roku, które ponownie przyniosły władzę Wilsonowi, Home wycofał się z aktywnej polityki. Wkrótce potem powrócił do Izby Lordów, akceptując dożywotni tytuł barona Home of Hirsel.
W momencie śmierci był, do dziś, trzecim najdłużej żyjącym premierem w historii (przeżył ponad 92 lata).
Gabinet Aleca Douglasa-Home’a
premier Wielkiej Brytanii: Alec Douglas-Home
lord kanclerz: Reginald Manningham-Buller, 1. baron Dilhorne
lord przewodniczący Rady: Quintin Hogg
lord tajnej pieczęci, przewodniczący Izby Gmin: Selwyn Lloyd
kanclerz skarbu: Reginald Maudling
minister spraw zagranicznych: Rab Butler
minister spraw wewnętrznych: Henry Brooke
minister ds. samorządu lokalnego: Keith Joseph
minister obrony: Peter Thorneycroft
minister lotnictwa cywilnego: Julian Amery
minister transportu: Ernest Marples
minister mocy: Frederick Erroll
minister przemysłu, handlu i rozwoju regionalnego, przewodniczący Zarządu Handlu: Edward Heath
minister kolonii, minister ds. Wspólnoty Narodów: Duncan Sandys
minister edukacji: Edward Boyle
minister zdrowia: Anthony Barber
naczelny sekretarz skarbu, Paymaster-General: John Boyd-Carpenter
minister pracy: Joseph Godber
minister prac publicznych: Geoffrey Rippon
minister rolnictwa: Christopher Soames
minister ds. Szkocji: Michael Noble
kanclerz Księstwa Lancaster: John Hare, 1. wicehrabia Blakenham
minister bez teki: Bill Deedes
minister bez teki, przewodniczący Izby Lordów: Peter Carington, 6. baron Carrington
Zmiany
kwiecień 1964 r. – Quintin Hogg zastąpił Edwarda Boyle’a na stanowisku ministra edukacji
Tytuły od urodzin do śmierci
Alexander Douglas-Home, Esq (1903-1918)
Lord Dunglass (1918-1931)
Lord Dunglass, MP (1931-1945)
Lord Dunglass (1945-1950)
Lord Dunglass, MP (1950–1951)
The Right Honourable Lord Dunglass, MP (1951)
The Right Honourable The Earl of Home, PC (1951-1962)
The Right Honourable The Earl of Home, KT, PC (1962-1963)
The Right Honourable Sir Alexander Douglas-Home, KT (1963)
The Right Honourable Sir Alexander Douglas-Home, KT, MP (1963-1974)
The Right Honourable The Lord Home of the Hirsel, KT, PC (1974-1995)
