Aldrowanda pęcherzykowata

Aldrowanda pęcherzykowata

Aldrowanda pęcherzykowata (Aldrovanda vesiculosa L.) to gatunek rośliny zaliczany do rodziny rosiczkowatych. Jest jedynym żyjącym przedstawicielem rodzaju aldrowanda. Roślina ta ma charakter mięsożerny, odżywia się głównie zooplanktonem, a także czasami larwami komarów i mikroskopijnym narybkiem.

Zasięg geograficzny

Aldrowanda pęcherzykowata występuje w rozproszeniu w Europie, Azji, Afryce i Australii, przy czym w niektórych krajach Europy i Azji już wyginęła. W Europie roślina ta była najczęściej spotykana w częściach południowej, środkowej oraz wschodniej.

W Polsce jest to gatunek bardzo rzadki, występujący na rozproszonych stanowiskach. Z około 80 stanowisk udokumentowanych od XIX wieku do połowy XX wieku, przetrwało około 40. Do lat 80. XX wieku pozostało 14, a w 2012 roku znanych było jedynie 8 naturalnych stanowisk. W latach 90. oraz na początku XXI wieku przeprowadzono reintrodukcję i wprowadzono roślinę na stanowiska zastępcze, a w 2014 roku szacowano łączną liczbę stanowisk na około 20.

Na początku XXI wieku roślina była obecna w jeziorze Mikaszówek oraz w rozlewiskiem kanału przy śluzie Rygol, a także w jeziorach Krzywe, Kruglak i Orle na Pojezierzu Augustowskim, w jeziorach Długim i Moszne w obrębie Poleskiego Parku Narodowego oraz w jeziorze Ostrowo koło Pniew w Wielkopolsce. W kolejnych latach zniknęła z jezior Orle i Ostrowo.

Aldrowanda była reintrodukowana m.in. w jeziorze Łukim w Poleskim Parku Narodowym, w jeziorach Płotycze, Perespa, Orchowo oraz Hańskim w Lasach Sobiborskich, a także w jeziorze Jeziorko w Gostynińsko-Włocławskim Parku Krajobrazowym. Dodatkowo stworzono 6 stanowisk zastępczych na jeziorach Chylniki, Krzywule, Studzieniczne, w rozlewisku Kanału Augustowskiego koło Płaskiej w Puszczy Augustowskiej oraz w rezerwatach Mokradła Sułowskie koło Rzepina i Bagno Mostki na Pojezierzu Brodnickim.

Morfologia

Pokrój

Roślina pływająca, która nie ma korzeni.

Łodyga

Jedna lub rozgałęziona, osiągająca długość do 30 cm.

Liście

Liście zgrupowane w okółkach po 5–9 sztuk, mają długość od 10 do 15 mm. Blaszki tych liści dzielą się na dwie części i są opatrzone szczecinkami wrażliwymi na dotyk, co czyni je liśćmi pułapkowymi.

Kwiaty

Małe, białe kwiaty znajdują się na długich szypułkach. Kwiaty mają różnorodną budowę, składają się z kielicha i korony, a działki kielicha są równe długością płatkom korony.

Biologia i ekologia

Jest to bylina, hydrofit, która rozmnaża się głównie wegetatywnie. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty są klejstogamiczne i pojawiają się bardzo rzadko. Roślina ta występuje w czystych, łatwo nagrzewających się, osłoniętych od wiatru, eutroficznych wodach stojących. Zazwyczaj spotykana jest w zbiornikach z mulistym lub torfowym dnem, przy wypłyconych brzegach, głównie w starorzeczach i stawach, a rzadziej w płytkich zatokach jezior. Rośnie zazwyczaj w wąskim pasie nymfeidów oraz szuwarów turzycowych, sporadycznie w szuwarach oczeretowych. Może być również spotykana w przybrzeżnych zatoczkach otoczonych płem mszysto-turzycowym lub mszystym, a rzadziej w zagłębieniach pła. Rzadko tworzy jednolite skupiska, częściej występuje w wielogatunkowych zbiorowiskach roślin wodnych, na przykład z moczarką kanadyjską, czasem również w szuwarach.

Liście pułapkowe zamykają się po podrażnieniu, chwytając niewielkie zwierzęta. Na ich powierzchni znajdują się gruczoły, które wydzielają soki trawienne, rozkładające ciało schwytanego wodnego drobiazgu (głównie oczlików i rozwielitek). Te same gruczoły wchłaniają substancje odżywcze powstałe po strawieniu ofiary. Po pewnym czasie liście otwierają się, jednak nie są już w stanie ponownie chwytać i trawić zdobyczy. W chłodnej wodzie roślina traci zdolność łowienia.

Zagrożenie i ochrona

W Polsce roślina ta objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. Dodatkowo podlega konwencji berneńskiej oraz dyrektywie siedliskowej.

Kategorie zagrożenia:

• kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006): E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR
• kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: CR (krytycznie zagrożony)

Główne zagrożenia dla gatunku pochodzą z działalności człowieka, w tym zanieczyszczenia wód spowodowane nawożeniem pól oraz turystycznym użytkowaniem jezior, a także naturalna sukcesja ekologiczna.

Przypisy

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Zarys hydrobotaniki. Tomaszewicz Henryk. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1979. ISBN 83-01-00566-1. Brak numerów stron w książce.