Aldous Huxley

Aldous Leonard Huxley (26 lipca 1894 w Godalming – 22 listopada 1963 w Los Angeles) był angielskim powieściopisarzem, nowelistą, eseistą oraz poetą.

Życiorys

Jego ojciec, Leonard Huxley, był pisarzem oraz wydawcą, zaś dziadek, Thomas Huxley, zasłynął jako biolog i eseista. Matka Huxleya zmarła w 1908 roku, gdy miał zaledwie 13 lat. Początkową edukację zdobył w domu rodzinnym, a później uczęszczał do prestiżowej szkoły Eton College. W 1911 roku przerwał naukę z powodu ryzyka utraty wzroku i nauczył się korzystać z alfabetu Braille’a. Po dwóch latach wrócił na studia do Oksfordu. Z powodu postępującej ślepoty nie wziął udziału w I wojnie światowej, zamiast tego pracował w administracji rządowej. Po wojnie skupił się na pisaniu.

W 1919 roku nawiązał współpracę z pismem Athenaeum, a później został krytykiem teatralnym w Westminster Gazette. W latach 20. XX wieku intensywnie podróżował, przez 7 lat mieszkał we Włoszech (1923–1930), później osiedlił się na południu Francji, w Ameryce Środkowej, a w 1937 roku osiedlił się w Kalifornii.

Początkowo jego twórczość koncentrowała się na poezji, w wyniku czego opublikował wiele tomików poetyckich. Z czasem jednak zainteresował się prozą. Jego debiutancka powieść, Crome Yellow, wydana w 1921 roku, zyskała uznanie krytyków. Przedstawił w niej karykaturalny obraz angielskiej inteligencji, która spędza lato w wiejskiej posiadłości. Huxley w ironiczny sposób uwiecznił swoich gospodarzy z Garsington Manor, gdzie przebywał podczas wojny.

Huxley był zwolennikiem stosowania środków psychoaktywnych, w szczególności meskaliny i LSD-25, którym poświęcił wiele czasu na badania. Po raz pierwszy zetknął się z substancjami psychodelicznymi w Berlinie, gdzie spotkał okultystę Aleistera Crowleya, który poczęstował go peyotlem.

Jego śmierć została przyćmiona przez inne wydarzenia tego dnia. 22 listopada 1963 roku zmarł także prezydent Stanów Zjednoczonych, John F. Kennedy, oraz C.S. Lewis. Huxley odszedł trzy lata po zdiagnozowaniu u niego nowotworu krtani. Na krótko przed śmiercią, na jego życzenie, żona podała mu domięśniowo 200 mikrogramów LSD-25 w dwóch dawkach po 100 µg.

Najbardziej znaną powieścią Huxleya jest dystopia Nowy wspaniały świat. W końcowych latach życia napisał powieść Wyspa, która przedstawia idealny świat, będąc niejako odpowiedzią na wcześniejsze dzieło.

Twórczość Huxleya odzwierciedlała jego sceptycyzm wobec kierunków rozwoju cywilizacji, a także wyrażała problemy i nastroje jego pokolenia.

Jego myśli filozoficzne, zwłaszcza pojęcie filozofii wieczystej przedstawione w książce o tym samym tytule, zdobyły dużą popularność, szczególnie wśród zwolenników New Age.

Był agnostykiem oraz wegetarianinem.

Ważniejsze dzieła Aldousa Huxleya

Powieści

Crome Yellow (1921)
W cudacznym korowodzie (Antic Hay, 1923)
Jak suche liście (Those Barren Leaves, 1925)
Kontrapunkt (Point Counter Point, 1928, w 1932 wydana w Polsce pod tytułem Ostrze na ostrze)
Nowy wspaniały świat (Brave New World, 1932)
Niewidomy w Ghazie (Eyeless in Ghaza, 1936)
Po wielu latach (After Many a Summer Dies the Swan, 1939)
Czas musi stanąć (Time Must Have a Stop, 1944)
Małpa i Duch (Ape and Essence, 1948)
Diabły z Loudun (The Devils of Loudun, 1952)
Geniusz i Bogini (The Genius and the Goddess, 1955)
Wyspa (Island, 1962)

Opowiadania

Otchłań (Limbo, 1920)
Śmiertelne zwoje (Mortal Coils, 1922)
Mały Meksykanin i inne opowiadania (Little Mexican, 1924)
Dwie lub trzy Gracje (Two or Three Graces, 1926)
Brief Candles (1930)
The Gioconda Smile (1938)
Consider the Lilies (1954)
The Ambassador of Capripedia (1961)

Eseje

Eseje stare i nowe (Essays New and Old, 1926)
Muzyka nocą (Music at Night, 1931)
Filozofia wieczysta (The Perennial Philosophy, 1945)
Drzwi percepcji (The Doors of Perception, 1954)
Niebo i piekło (Heaven and Hell, 1956)
Nowy wspaniały świat – 30 lat później – Raport rozbieżności (Brave New World Revisited, 1958; w grudniu 1960 wydana w Polsce pod tytułem Nowy wspaniały świat poprawiony)

Poezja