Aldona Dzierżyńska
Aldona Dzierżyńska herbu Samson (ur. listopad 1870 w Oziembłowie, zm. 13 stycznia 1966 w Łodzi) była polską nauczycielką, najstarszą córką Edmunda i siostrą Feliksa Dzierżyńskiego. Po pierwszym mężu, Gedyminie (1856–1908), nosiła nazwisko Bułhak, a po drugim mężu, Arturze, przyjęła nazwisko Kojałłowicz.
Życiorys
Aldona Dzierżyńska mieszkała w Wilnie od 1918 do 1939 roku, gdzie pracowała jako nauczycielka. W 1926 roku, w trakcie przewrotu majowego, zdjęła portret Piłsudskiego w proteście przeciwko przelewaniu bratniej krwi przez Polaków. W rezultacie tego czynu została przeniesiona do seminarium nauczycielskiego w Siennicy koło Mińska Mazowieckiego. Po 1930 roku po raz drugi wyszła za mąż za Artura Kojałłowicza.
Po zakończeniu II wojny światowej Aldona zamieszkała w Łodzi z córką Marią Staszewską przy ul. Rajmunda Rembielińskiego 41 (m. 2).
W okresie powojennym często zwracano się do niej z prośbami o pomoc w ratowaniu życia osób, które były przeciwnikami władzy ludowej. Na prośbę żony generała Fieldorfa, ps. „Nil”, dwukrotnie próbowała uratować generała, odwołując się do więzów rodzinnych (drugim mężem córki Fieldorfów był siostrzeniec Aldony – Ney). Niestety, obie interwencje nie przyniosły skutku. Dzięki jej staraniom oraz wsparciu brata Ignacego, nie wykonano wyroku śmierci na jej krewnym, Władysławie Siła-Nowickim, z oddziału „Zapory” WiN-u, którego wyrok zamieniono na dożywocie. Ostatecznie został on zwolniony i zrehabilitowany, a później zapamiętany jako znany mecenas i doradca „Solidarności” w latach 1986–1989.
W opracowaniu z 14 stycznia 1966 roku, dotyczącym śmierci Aldony Dzierżyńskiej, zaznaczono, że miała ona stały kontakt z bratem Feliksem.
Aldona zmarła w 1966 roku w Łodzi i została pochowana w części katolickiej na cmentarzu Doły w Łodzi przy ul. Telefonicznej.
Rodzina
Rodzicami Aldony byli Edmund (1839–1882) oraz Helena z Januszewskich (1850–1896). Jej ojciec pochodził ze starej polskiej rodziny szlacheckiej, noszącej herb Samson, był profesorem fizyki i matematyki w gimnazjum. Matka natomiast wywodziła się z rodziny inteligenckiej; była córką Ignacego Januszewskiego, uznanego wileńskiego profesora w dziedzinie komunikacji i drogownictwa. Aldona miała liczne rodzeństwo: siostry Jadwigę (1871–1949) i Wandę (1878–1892), a także braci: Stanisława (1872–1917), Kazimierza (1875–1943), Feliksa (1877–1926), Ignacego (1879–1953) i Władysława (1881–1942). Dwoje z rodzeństwa zmarło w bardzo młodym wieku.
Jej syn Antoni Jerzy Bułhak (ur. 3 marca 1898 w Zawołoczycach, w powiecie Nowogródzkim) z racji rodzinnych powiązań z rodziną Piłsudskich (jego żona, Wanda Juchniewiczówna, była córką Marii z Piłsudskich, siostry Józefa Piłsudskiego) zajmował prestiżowe stanowiska kierownicze. Był m.in. dyrektorem Zakładów Mięsnych. Jerzy Bułhak brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku jako oficer kawalerii, był jednym z adiutantów Marszałka Józefa Piłsudskiego, uczestniczył również w rajdzie samochodowym z Polski do Bułgarii. W czasie oblężenia Warszawy w 1939 roku pomógł uciec bliskim marszałka najpierw do majątku na Suwalszczyźnie, a następnie wyjechał z nimi do Wilna. Ostatecznie otrzymali od ambasadora Chiune Sugihary w Kownie japońskie wizy i emigrowali do Kanady, gdzie Jerzy zmarł w 1961 roku.
Drugi syn Aldony, Rudolf, po zdaniu matury w Kursku w 1915 roku, skorzystał z usług prostytutki, co doprowadziło do zarażenia się chorobą weneryczną, a w efekcie do jego samobójstwa. Pozostałe dzieci Aldony to córka Maria Hadryszewska oraz syn Artur Kojałłowicz.
