Aldona Anna
Aldona Anna (urodzona około 1311–1313, zmarła 25 maja 1339 w Krakowie) była litewską księżniczką oraz królową Polski z dynastii Giedyminowiczów. Była córką wielkiego księcia Litwy Giedymina oraz prawdopodobnie Jewny.
Życiorys
Aldona Anna była pierwszą żoną króla Polski Kazimierza Wielkiego. Jej małżeństwo zostało zaaranżowane przez rodziców i miało na celu wzmocnienie politycznego sojuszu między Polską a Wielkim Księstwem Litewskim w obliczu zagrożenia ze strony zakonu krzyżackiego. Po przyjeździe do Polski przyjęła chrzest, przyjmując imię Anna. Rocznik Traski notuje ten fakt na 30 kwietnia 1325 roku, ale nie wszyscy historycy uznają tę datę. Zgodnie z relacją Jana Długosza, chrzest miał miejsce 28 czerwca 1325 roku. Ślub Aldony Anny z królewiczem Kazimierzem odbył się 16 października 1325 roku w Krakowie. Księżniczka urodziła dwie córki:
- Elżbieta (około 1326–1361) – od 1343 roku żona księcia wołogosko-słupskiego Bogusława V,
- Kunegunda (około 1328–1357) – od 1345 roku żona Ludwika rzymskiego, syna cesarza rzymskiego Ludwika IV Wittelsbacha.
Jan Długosz opisuje królową Annę jako kobietę szlachetną, uległą swojemu mężowi, hojna i dobroczynną wobec duchownych. W Roczniku Traski oraz w kronice Jana Długosza można znaleźć wzmiankę, że Anna „nadmiernie używała życia”. Długosz wspomina, że Kazimierz spoglądał na jej „wesoły” sposób życia raczej z pobłażaniem niż aprobatą. Jej styl życia mógł budzić niechęć u teściowej, Jadwigi kaliskiej, co mogło wpłynąć na jej odmowę zgody na koronację synowej. Anna cieszyła się zabawami i tańcem, co odnotowano w Roczniku Traski i Roczniku Małopolskim. Zawsze, gdy podróżowała, towarzyszyli jej śpiewacy z instrumentami, co świadczyło o jej zamiłowaniu do muzyki i tańca. Według Jana Długosza, Anna nabyła te umiejętności od swoich barbarzyńskich rodziców.
25 kwietnia 1333 roku, ponad miesiąc po śmierci Władysława I Łokietka, Aldona Anna, mimo sprzeciwu teściowej Jadwigi, została koronowana wraz z Kazimierzem na Wawelu przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława. W ceremonii wzięli udział książęta Kujaw, Łęczycy, Sieradza, legat papieski Piotr z Alwernii, posłowie węgierscy oraz polscy biskupi, w tym Jan Grot i Jan Doliwa, a być może także Luther von Braunschweig, wielki mistrz zakonu krzyżackiego.
Aldona Anna zmarła prawdopodobnie 25 maja 1339 roku, mając około 28 lat. Została pochowana w katedrze wawelskiej. Rocznik Traski opisuje jej śmierć jako osobliwą i straszną. Jan Długosz również podaje, że dla zohydzenia jej życia, mówiono, iż zmarła w sposób nienaturalny i straszny.
W kulturze
Aldona Anna pojawia się w serialu Korona królów, w którym rolę królowej odgrywa aktorka Marta Bryła. Postać Aldony Anny jest jedną z głównych w pierwszym sezonie tego serialu.
Przypisy
Bibliografia
Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich. Poznań Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 2001, s. 167–168. ISBN 83-913563-5-3. (pol.)
Jan Tęgowski: Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów. Poznań Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 1999, s. 232–234. ISBN 83-913563-1-0. (pol.)
Literatura uzupełniająca
Henryk Paszkiewicz: Aldona Anna. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 58. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.
