Aldo Moro
Aldo Moro (urodzony 23 września 1916 w Maglie, zmarł 9 maja 1978 w Rzymie) był włoskim politykiem, prawnikiem, nauczycielem akademickim oraz działaczem katolickim. Był jednym z czołowych liderów Chrześcijańskiej Demokracji oraz jej sekretarzem w latach 1959–1964. Przez wiele lat pełnił funkcję deputowanego oraz ministra w różnych resortach, a w latach 1963–1968 i 1974–1976 był premierem Włoch, kierując pięcioma rządami. W 1978 roku został porwany, więziony, a następnie zamordowany przez terrorystów z Czerwonych Brygad.
Życiorys
Wykształcenie i działalność zawodowa
Był synem inspektora szkolnego oraz nauczycielki. W 1934 roku ukończył szkołę średnią w Tarencie, a w 1938 roku uzyskał dyplom z zakresu prawa na Uniwersytecie w Bari. Następnie rozpoczął pracę na swojej macierzystej uczelni, awansując na kolejne stanowiska profesorskie (w 1947 i 1951 roku). W 1963 roku przeniósł się na wydział nauk politycznych Uniwersytetu Rzymskiego „La Sapienza”, gdzie objął kierownictwo jednej z katedr. W pierwszej połowie lat 40. założył oraz publikował w czasopiśmie „La Rassegna”, współpracował ze stacją Radio Bari, a także wydawał filozoficzny periodyk „Lo Stato”. W latach 1945–1948 był redaktorem naczelnym pisma „Studium”.
Działalność polityczna
Angażował się w uniwersytecką organizację katolicką FUCI, której przewodniczył od 1939 do 1942 roku, kiedy to został powołany do wojska. W 1944 roku dołączył do Chrześcijańskiej Demokracji. W latach 1945–1946 stał na czele organizacji związanej z Azione Cattolica. W 1946 roku zasiadł w powojennej konstytuanty, a w 1948 roku uzyskał mandat posła do Izby Deputowanych I kadencji. Zdobywał reelekcję w sześciu kolejnych wyborach w latach 1953, 1958, 1963, 1968, 1972 i 1976. W niższej izbie parlamentu pełnił m.in. funkcję przewodniczącego frakcji poselskiej DC.
W maju 1948 roku objął swoją pierwszą funkcję rządową – premier Alcide De Gasperi powierzył mu stanowisko sekretarza stanu w ministerstwie spraw zagranicznych, które sprawował do stycznia 1950. W lipcu 1955 roku został ministrem sprawiedliwości w gabinecie Antonia Segniego. W maju 1957 roku przeszedł na urząd ministra edukacji, którym kierował do lutego 1959 w rządach Adone Zoliego i Amintore Fanfaniego. W międzyczasie awansował w strukturach partyjnych i w 1959 roku jako sekretarz stanął na czele Chrześcijańskiej Demokracji, pełniąc tę funkcję do 1964 roku.
Od grudnia 1963 do czerwca 1968 roku po raz pierwszy objął stanowisko premiera. Jego trzy gabinety z tego okresu tworzyły DC, socjaliści, republikanie i socjaldemokraci. Tymczasowo pełnił również obowiązki ministra spraw zagranicznych (od grudnia 1964 do marca 1965 oraz od grudnia 1965 do lutego 1966).
W sierpniu 1969 roku powrócił do rządu jako minister spraw zagranicznych, kierując tym resortem do czerwca 1972 roku w czterech kolejnych gabinetach, na czele których stali Mariano Rumor (dwa rządy), Emilio Colombo oraz Giulio Andreotti. Funkcję tę pełnił również od lipca 1973 do grudnia 1974 roku w dwóch rządach Mariana Rumora. Od listopada 1974 do lipca 1976 roku ponownie był premierem w ramach dwóch rządów – pierwszego współtworzonego przez DC i PRI, drugiego opartego wyłącznie na chadekach. W 1976 roku został wybrany na przewodniczącego rady krajowej Chrześcijańskiej Demokracji.
Wśród polityków chadecji był głównym orędownikiem tzw. historycznego kompromisu („compromesso storico”), który polegał na współpracy politycznej z Włoską Partią Komunistyczną (która jednak nie wchodziła w skład rządu).
Porwanie i zabójstwo
16 marca 1978 roku, w czasie wzmożonego terroryzmu znanego jako lata ołowiu, został porwany w drodze na obrady Izby Deputowanych przez terrorystów z skrajnie lewicowych Czerwonych Brygad. W trakcie porwania zastrzelono pięciu członków jego ochrony. Przetrzymywany był przez kolejnych kilka dni, a w jego uwolnienie zaangażował się m.in. papież Paweł VI. Wskazówki dotyczące miejsca jego uwięzienia przekazał Romano Prodi, który rzekomo uzyskał je podczas „seansu spirytystycznego”, co wzbudziło wiele wątpliwości co do źródła informacji. Poszukiwania porwanego polityka nie przyniosły jednak efektów. Porywacze domagali się uwolnienia innych terrorystów, ale rząd odmówił negocjacji z nimi. 9 maja 1978 roku Aldo Moro został zamordowany, a jego ciało znaleziono w Rzymie w bagażniku czerwonego samochodu Renault 4.
Przywódca Czerwonych Brygad, Mario Moretti, został skazany za udział w porwaniu i zabójstwie na sześciokrotne dożywocie. W 1997 roku zezwolono mu na dalsze wykonywanie kary w systemie częściowo wolnościowym.
Życie prywatne
W 1945 roku ożenił się z Eleonorą Chiavarelli, z którą miał czworo dzieci.
Aldo Moro był świeckim dominikaninem. Nigdy nie ukrywał swojej wiary, spotykał się z kapucynem Pio z Pietrelciny. W 2012 roku rozpoczęto jego proces beatyfikacyjny, m.in. dzięki świadectwu kardynała Francesca Colasuonno, który złożył oświadczenie, że w 1980 roku, podczas ataku bojówkarzy na nuncjaturę w Mozambiku, modlił się o ocalenie za pośrednictwem Aldo Moro.
Odznaczenia
- Medaglia d’oro di vittima del terrorismo – 2011, pośmiertnie
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – 1967
