Alda Giuseppina Angela Merini (urodzona 21 marca 1931 roku w Mediolanie, zmarła 1 listopada 2009 roku tamże) była włoską poetką, aforystką oraz pisarką, uznawaną za jedną z najważniejszych postaci współczesnej włoskiej poezji. Otrzymała Order Zasługi Republiki Włoskiej.
Życiorys
Alda przyszła na świat w 1933 roku w Mediolanie jako córka urzędnika Nemo Merini oraz gospodyni domowej Emilii Painelli. Jej dziadek Giovanni, pochodzący z Brunate, był najstarszym synem hrabiego Como, który został wydziedziczony z powodu małżeństwa z chłopką Maddaleną Baserga. Alda miała dwoje rodzeństwa: siostrę Annę i brata Ezio. W 1947 roku Merini spędziła miesiąc w klinice Villa Turro w Mediolanie, gdzie zdiagnozowano u niej zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Uczyła się w szkole zawodowej Scuola Professionale Femminile L. Mantegazza, jednak nie udało jej się zdać egzaminu z języka włoskiego, co uniemożliwiło jej przyjęcie do liceum. Jedna z nauczycielek dostrzegła talent 16-letniej Aldy i przekazała jej wiersze krytykowi literackiemu Giacinto Spagnoletti, który stał się jej mentorem.
9 sierpnia 1953 roku poślubiła Ettore Carnitiego, właściciela sieci piekarni w Mediolanie, z którym doczekała się czwórki dzieci. W latach 1964-1978 była pacjentką kilku szpitali psychiatrycznych, spędzając w nich niemal 20 lat. Przeszła 37 zabiegów elektrowstrząsów. W tym czasie, podczas przepustek, urodziła cztery córki, które zostały oddane do rodzin zastępczych. Uwolnienie z szpitala, w którym była przetrzymywana, nastąpiło dzięki ustawie z 1978 roku, zakazującej przetrzymywania pacjentów wbrew ich woli. W 1981 roku zmarł jej mąż, a dwa lata później Alda wyszła za mąż za swojego długoletniego przyjaciela, poetę i lekarza z Taranto, Michela Pierri. W 1986 roku wróciła do Mediolanu, gdzie zmarła 1 listopada 2009 roku w szpitalu San Paolo. Została pochowana na cmentarzu monumentalnym w Mediolanie (Cimitero monumentale di Milano).
Alda Merini została uhonorowana poprzez nadanie jej imienia ulicy na przedmieściu Rozzano w Mediolanie.
Twórczość
Alda Merini była jednym z najbardziej płodnych twórców współczesnej poezji i posiadała wyjątkowy zmysł aforystyczny. U schyłku swojego życia stała się najczęściej czytaną włoską poetką, cieszącą się uznaniem i będącą centralną postacią życia kulturalnego. Otrzymała wiele prestiżowych nagród na poziomie krajowym i międzynarodowym. W jej twórczości dominują tematy takie jak erotyzm, wiara ujmowana w paradoksalny sposób, samotność, choroba oraz lęk. Po długich latach milczenia została odkryta przez szerszą publiczność, zyskując uznanie krytyków i pisarzy, takich jak Salvatore Quasimodo, Pier Paolo Pasolini, Giovanni Raboni, Giorgio Manganelli czy Maria Corti. Uznawana jest za jeden z najważniejszych głosów XX wieku i była zgłaszana do Nagrody Nobla, porównywana z Wisławą Szymborską.
Swoją karierę literacką rozpoczęła w 1951 roku, mając 16 lat, publikując w antologii Poetki XX wieku, redagowanej przez Vanni Scheiwillera. Jej wiersze zostały umieszczone na prośbę Eugenia Montalego, późniejszego laureata Nagrody Nobla. W 1953 roku wydała debiutancki tomik La presenza di Orfeo (Obecność Orfeusza), który został przetłumaczony na angielski i wydany w USA. W 1955 roku opublikowała swój drugi zbiór wierszy Paura di Dio, zawierający utwory napisane w latach 1947-1953, oraz trzeci zbiór Nozze romane. W 1958 roku Salvatore Quasimodo, noblista z 1959 roku, uwzględnił jej twórczość w antologii liryki włoskiej. Najbardziej płodny okres w jej twórczości przypada na lata 80. XX wieku, po przerwie spowodowanej pobytem w szpitalu psychiatrycznym. W 1986 roku opublikowała swoją pierwszą książkę prozą L’altra verità. Diario di una diversa, w której zawarła relacje z pobytu w szpitalu Villa Fiorita w Affori pod Mediolanem.
W 2019 roku po raz pierwszy ukazał się zbiór poezji Aldy Merini w języku polskim, w przekładzie Jarosława Mikołajewskiego, pod tytułem Ziemia Święta | La Terra Santa.
Wybrana twórczość
Poezja
- La presenza di Orfeo, 1953
- Paura di Dio, 1955
- Nozze romane, 1955
- Tu sei Pietro, 1962
- La presenza di Orfeo (Scheiwiller 1993, wydanie zawiera wszystkie cztery wcześniej wymienione dzieła)
- La Terra Santa, 1984
- Testamento, 1988
- Vuoto d’amore, 1991
- Ballate non pagate, 1995
- Fiore di poesia, 1998
- Superba è la notte, 2000
- L’anima innamorata, 2000
- Corpo d’amore, Un incontro con Gesù, 2001
- Magnificat. Un incontro con Maria, 2002
- Poema di Pasqua, 2003
- La carne degli Angeli, 2003
- Più bella della poesia è stata la mia vita, 2003
- Clinica dell’abbandono, 2004
Proza
- L’altra verità. Diario di una diversa, 1986
- Delirio amoroso, 1989
- Il tormento delle figure, 1990
- Le parole di Alda Merini, 1991
- La pazza della porta accanto, 1995
- La vita facile, 1996
- Lettere a un racconto. Prose lunghe e brevi, 1998
- Il ladro Giuseppe. Racconti degli anni Sessanta, 1999
Galeria
Przypisy
Bibliografia
Olga Płaszczewska. Dwa głosy z Mediolanu – Antonia Pozzi i Alda Merini. „Italica Wratislaviensia, Nr 7 (2016)”, s. 295–302, 2016-06-01. ISSN 2084-4514.
