Album Pałahickie
Album Pałahickie składa się z cyklu jedenastu akwarel autorstwa malarza Henryka Rodakowskiego. Obraz ten jest obecnie przechowywany w Muzeum Lubuskim w Gorzowie Wielkopolskim.
Historia
W 1867 roku Henryk Rodakowski wrócił z rodziną z Francji do Lwowa, a następnie osiedlił się na trzy lata w Pałahiczach, które należały do jego starszego brata, Maksymiliana Rodakowskiego. W tym okresie powstały tam trzy obrazy olejne (Stróż, Dama na koniu, Portret Żyda) oraz jedenaście akwarel, które tworzą Album Pałahickie.
Przed II wojną światową Album znajdował się w rękach Janiny Straszewskiej, wnuczki artysty. Później został prawdopodobnie sprzedany, a jego właścicielką w latach siedemdziesiątych XX wieku była Franciszka Żukotyńska, żona zmarłego współwłaściciela przedwojennego warszawskiego antykwariatu. Dzieło, razem z jego właścicielami, trafiło tuż po wojnie do Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie pozostawało nieujawnione przez wiele lat. W 1969 roku, po ujawnieniu albumu, został on wpisany do rejestru zabytków. W 1980 roku dzieło zostało nabyte przez Muzeum Lubuskie.
Obrazy z serii
Akwarele przedstawiają ukraińskich chłopów oraz Żydów z Pałahicz, malowniczej, kresowej wsi. Każdy z obrazów ma wymiary 23 × 32 cm i jest opatrzony przez artystę datą wykonania oraz francuskim tytułem.
Odbiór
Po ukończeniu akwarel artysta wysłał je do Paryża, gdzie zyskały one duże uznanie. Współczesne krytyki podkreślają wyjątkowość Albumu w kontekście całej twórczości Rodakowskiego, który skupiał się głównie na portretach. Zwracają uwagę na realistyczny, a wręcz dokumentacyjny charakter prac, które przedstawiają zwykłych mieszkańców wsi, spotkanych przez malarza podczas ich codziennych zajęć. Krytycy zauważają również indywidualność postaci utrwalonych na papierze oraz psychologiczną prawdę, którą oddał Rodakowski. Akwarele mają także wartość etnograficzną, a wybór tematu przez artystę jest związany z badaniami ludoznawczymi prowadzonymi w XIX wieku. Album został określony jako „jedno z nielicznych godnych uwagi przykładów polskiego malarstwa XIX wieku o tematyce wiejskiej”.
Sam Rodakowski nie cenił Albumu Pałahickiego. Uważał akwarele za mniej poważną technikę, a cały cykl za dzieło błahe. Do końca swojego życia nie zmienił swojego zdania.
