Albin Żyto

Albin Żyto (urodzony 9 kwietnia 1924 roku w Bruay en Artois, obecnie część Bruay-la-Buissière w departamencie Pas-de-Calais we Francji; zmarł 11 grudnia 2013 roku w Zielonce, w pobliżu Warszawy) – generał brygady Sił Zbrojnych PRL, długoletni zastępca Szefa Głównego Zarządu Politycznego WP, a także szef Zarządu Kultury i Oświaty oraz przewodniczący Komisji Centralnej ds. Działalności Przeciwalkoholowej w Wojsku.

Życiorys

Urodził się we Francji, a w październiku 1934 roku przybył z rodziną do Polski. W 1938 roku ukończył 7-klasową szkołę podstawową w Rawiczu. 14 kwietnia 1945 roku rozpoczął swoją służbę wojskową jako kursant Centrum Szkolenia Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Łodzi, a 31 lipca 1945 roku awansował na stopień podporucznika w korpusie oficerów polityczno-wychowawczych. W dalszej kolejności zajmował różne stanowiska:

• 1945–1946: adiutant szefa Oddziału Wojskowych Spraw Zagranicznych Sztabu Generalnego WP;
• 1946–1947: zastępca dowódcy 1 Samodzielnej Kompanii Karnej ds. polityczno-wychowawczych w Działdowie;
• 1947–1948: zastępca dowódcy batalionu ds. polityczno-wychowawczych w 50 Pułku Piechoty w Olsztynie;
• 1948–1949: instruktor propagandy w sztabie 15 Dywizji Piechoty w Olsztynie;
• 1949–1950: kierownik sekcji młodzieżowej Zarządu Polityczno-Wychowawczego Okręgu Wojskowego nr 1 w Warszawie;
• 1950–1951: studia w Wyższej Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Rembertowie;
• 1951–1953: starszy instruktor w Zarządzie I (Organizacyjnym) Głównego Zarządu Politycznego WP w Warszawie;
• 1953–1956: szef Oddziału Młodzieżowego Głównego Zarządu Politycznego WP;
• 1956–1957: słuchacz Kursu Doskonalenia Oficerów w Akademii Wojskowo-Politycznej w Warszawie;
• 1957-1960: szef wydziału oraz zastępca szefa Oddziału I w Zarządzie I GZP WP;
• 1958–1959: studia (w trybie eksternistycznym) w Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie;
• 1960–1962: sekretarz Komitetu PZPR w Głównym Zarządzie Politycznym WP;
• 1962–1964: zastępca dowódcy ds. politycznych 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej w Legionowie – szef Wydziału Politycznego dywizji;
• 1964–1965: zastępca szefa Zarządu Politycznego Warszawskiego Okręgu Wojskowego;
• 1965–1967: zastępca dowódcy Lotnictwa Operacyjnego ds. politycznych – szef Zarządu Politycznego Lotnictwa Operacyjnego;
• 1967–1969: zastępca dowódcy Wojsk Lotniczych ds. politycznych – szef Zarządu Politycznego Wojsk Lotniczych w Poznaniu;
• 1969–1970: zastępca dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego ds. politycznych – szef Zarządu Politycznego okręgu;
• 1970–1972: attaché wojskowy i lotniczy w Ambasady PRL w Czechosłowacji;
• 1972–1989: zastępca szefa Głównego Zarządu Politycznego WP – szef Zarządu Kultury i Oświaty;
• 1972–1976: przewodniczący Rady Młodzieżowej WP;
• 1981–1983: pełnomocnik Komitetu Obrony Kraju (komisarz wojskowy) w Komitecie ds. Radia i Telewizji;
• 6 kwietnia 1989 roku, w wieku 65 lat, przeszedł w stan spoczynku, a pożegnania dokonał minister obrony narodowej, gen. armii Florian Siwicki.

Na mocy uchwały Rady Państwa PRL z 5 października 1972 roku został awansowany na stopień generała brygady, a akt nominacyjny wręczył mu 11 października 1972 roku w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL, prof. Henryk Jabłoński. Był animatorem kultury w WP, współtwórcą oraz propagatorem Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, a także orkiestr wojskowych oraz współautorem międzynarodowych sukcesów zespołów artystycznych. Opracował program rozwoju kultury w Siłach Zbrojnych PRL.

Członek PPR i PZPR, a także wielu organizacji społecznych. Od 1972 roku pełnił funkcję wiceprezesa ds. ideowo-wychowawczych Centralnego Wojskowego Klubu Sportowego Legia Warszawa. W latach 1973–1989 był wiceprzewodniczącym Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa (od czerwca 1988 do lutego 1989 Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa). W 1984 roku wstąpił do Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Kościuszkowców w Warszawie. W latach 80. był również członkiem Narodowej Rady Kultury. Pełnił rolę przewodniczącego Komisji Centralnej ds. Działalności Przeciwalkoholowej w Wojsku. W okresie stanu wojennego jego nazwisko stało się przedmiotem żartów, gdyż razem z generałami Oliwą i Baryłą był kojarzony z KRA, czyli Krajowym Ruchem Antyalkoholowym, który powstał pod przewodnictwem generała Jaruzelskiego.

Został pochowany obok żony Jadwigi na cmentarzu parafialnym w Zielonce. Informacje o jego śmierci oraz pogrzebie nie były upublicznione.

Odznaczenia i wyróżnienia (lista niepełna)

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1985)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1981)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1974)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1968)
• Złoty Krzyż Zasługi (1955)
• dwukrotnie Srebrny Krzyż Zasługi (1946, 1947)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1970)
• Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
• Brązowy Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1974)
• Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (1976)
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1988)
• Złote odznaczenie im. Janka Krasickiego
• Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” (1973)
• Złoty Medal „Za Zasługi w Umacnianiu Przyjaźni PRL-ZSRR” (1987, TPPR)
• Odznaka „Zasłużony Działacz SZMW”
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1977)
• Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1968)
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1972)
• Medal Za Zasługi dla Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki (1979)
• Medal „Za długoletnią, ofiarną służbę” (nadany przez ministra obrony narodowej, 1989)
• Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia (1968)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (Bułgaria)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (Związek Radziecki)
• Medal „30-lecia Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kuby” (Kuba)
• Nagroda zespołowa Trybuny Ludu za opracowanie programu rozwoju kultury w Siłach Zbrojnych PRL (1978)
• inne odznaczenia resortowe, organizacji społecznych, regionalne i zagraniczne

Publikacje

• „O zebraniu partyjnym”, Wydawnictwo MON, Warszawa 1954
• „Socjalistyczna świadomość i patriotyczne postawy” /w/ „Wojsko Ludowe” 1978, rocznik 29, nr 1, str. 12—16
• „Rola kultury w kształtowaniu świadomości ideowo-politycznej i wychowaniu środowiska wojskowego” /w/ „Zeszyty naukowe WAP”, 1977, nr 93, str. 3—10

Życie prywatne

Był synem Jana i Heleny z domu Krajnik. Mieszkał w Zielonce pod Warszawą. Jego żona, Jadwiga Żyto, zmarła w 2006 roku, a Albin miał córkę.

Bibliografia

• M. Jędrzejko, M. L. Krogulski, M. Paszkowski: Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989-2002). Warszawa: Von Borowiecky, 2002. Brak numerów stron w książce
• H.P. Kosk: Generalicja polska. T. 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001. ISBN 83-87103-81-0. Brak numerów stron w książce
• A. Kozieł: Za chwilę dalszy ciąg programu: Telewizja Polska czterech dekad 1952-1989. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2003. Brak numerów stron w książce
• J. Królikowski: Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990. T. IV: S-Ż. Toruń: Adam Marszałek, 2010, s. 359-360.
• P. Martell, G.P. Hayes: World military leaders. New York: Bowker, 1974. Brak numerów stron w książce
• Pamięć wiecznie żywa. 40 lat działalności Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1988. Brak numerów stron w książce
• K. Pokorna-Ignatowicz: Telewizja w systemie politycznym i medialnym PRL: między polityką a widzem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003. Brak numerów stron w książce
• A. Rosenbusch: Śmiech zakazany: antologia dowcipu politycznego Polski Ludowej. Halrod Press, 1987. Brak numerów stron w książce
• „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 2 (108), s. 320, 1984.
• „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (121), s. 220, 1987.
• „Za Wolność i Lud”. 28 (1073), s. 11, 1984-07-14.

Przypisy