Albin Siwak

Albin Siwak (ur. 27 stycznia 1933 w Wołominie, zm. 4 kwietnia 2019 w Warszawie) był polskim robotnikiem, politykiem oraz związkowcem komunistycznym, autorem książek wspomnieniowych oraz działaczem społecznym. W latach 1981–1986 należał do Biura Politycznego KC PZPR, a w latach 1986–1990 był radcą ambasady PRL w Trypolisie.

Życiorys

Był synem Józefa i Czesławy z domu Mielczarek. Urodził się w Wołominie, a w 1935 roku wraz z rodziną przeprowadził się na warszawską Pragę. Jego ojciec był mistrzem budowlanym i członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, a matka pracowała jako gospodyni. W czasie okupacji niemieckiej rodzina spędziła czas w Warszawie, gdzie w 1944 roku Albin został ranny w wyniku wybuchu granatu, co doprowadziło do utraty oka i palców. Po wojnie osiedlił się z ojcem na Ziemiach Odzyskanych, gdzie jego ojciec objął stanowisko wójta w wiosce Lutry. Albin ukończył siedem klas szkoły podstawowej, a w 1950 roku wyruszył do Warszawy w poszukiwaniu pracy. Został przydzielony do brygady murarskiej na MDM-ie, szybko awansując na brygadzistę w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budownictwa Miejskiego „Warszawa-Wschód”. Należał do Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” i brał udział w budowie Nowej Huty, zdobywając liczne odznaczenia państwowe. Zmarł 4 kwietnia 2019 roku.

Działalność polityczna

PRL

Od lat 50. XX wieku aktywnie uczestniczył w związkach zawodowych. W 1968 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, gdzie związał się z nieformalną frakcją narodowo-komunistyczną „moczarowców”. Był delegatem na VIII, IX i X Zjazd PZPR. W latach 1972–1981 pełnił funkcję I sekretarza POP w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budowlanego „Warszawa-Wschód”, w którym pracował od 1953 roku. Był także członkiem Komitetu Warszawskiego, a od 1978 roku należał do jego egzekutywy. W latach 1980–1982 zajmował stanowisko wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego Niezależnego Związku Zawodowego Budowlanych. W 1979 roku wybrano go na członka Światowej Federacji Związków Zawodowych.

6 października 1980 roku został zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR i pozostawał w tej roli do stycznia 1990 roku, kiedy to partia została rozwiązana. W latach 1981–1986 był członkiem Biura Politycznego PZPR oraz przewodniczącym Komisji Skarg i Interwencji w KC PZPR.

Lata 80.

W latach 80. XX wieku, obok takich postaci jak Tadeusz Grabski czy Stefan Olszowski, reprezentował frakcję dogmatyczną w PZPR. Po tzw. karnawale „Solidarności” jego rola w partii zaczęła maleć. Siwak był krytykiem NSZZ „Solidarność”, oskarżając jej członków o przestępstwa i posiadając duże majątki. W relacjach z września 1980 roku wspomniał o stworzeniu specjalnych jednostek do tłumienia oporu społecznego, które miały być użyte w grudniu tegoż roku. Uważał, że niektórzy robotnicy popełnili samobójstwa z powodu presji ze strony „Solidarności”. Choć był uważany za przeciwnika „Solidarności”, podkreślał, że miał w niej kolegów i ostrzegał ich przed działaczami Komitetu Obrony Robotników.

Pomimo trudności w wyrażaniu myśli, Siwak stał się jednym z czołowych przedstawicieli nurtu robotniczego w PZPR, będąc postrzeganym jako przeciwnik Lecha Wałęsy. W 1981 roku w Telewizji Polskiej ukazał się reportaż krytykujący jego osobę, co spotkało się z protestami ze strony przewodniczących organizacji związkowych. Utrzymywał kontakty z radzieckimi związkami zawodowymi i miał wsparcie Międzynarodowego Zrzeszenia Związków Zawodowych Budownictwa.

Siwak był także znany z oskarżeń wobec członków PZPR o nadużycia. Krytykował politykę Stanisława Kani i wyrażał negatywne opinie o inteligencji, którą uważał za niepewną w kwestii marksizmu. Często porównywano go z Mieczysławem Rakowskim, którego oskarżał o wspieranie „Solidarności”. W odpowiedzi Rakowski argumentował, że aktywność Siwaka szkodzi PZPR. Siwak miał również konflikty z prezesem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Stefanem Bratkowskim, co przyczyniło się do jego negatywnego wizerunku.

Był jednym z głównych antysemitów w PZPR, sugerując, że Mieczysław Rakowski był Żydem i obcym agentem. Wprowadzenie stanu wojennego bronił, uznając go za konieczność wynikającą z błędów rządu Edwarda Gierka.

W 1986 roku Siwak został wiceprezesem Budowlanego Klubu Sportowego „Skra” oraz inicjatorem budowy pomnika „Poległym w Służbie i Obronie Władzy Ludowej” w Warszawie. Od 1986 roku pełnił funkcję radcy ambasady PRL w Trypolisie, a w 1987 roku został przewodniczącym komitetu ds. upamiętnienia Polaków poległych w II wojnie światowej. Został odwołany z tej funkcji w marcu 1990 roku przez ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego.

III RP

Po 1990 roku Siwak był członkiem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, z której został usunięty po konflikcie z Leszkiem Millerem. Krótko związany był ze Stronnictwem Narodowym „Ojczyzna”. Na emeryturze zajął się pisarstwem i publicystyką, a także był członkiem zarządu Społecznego Komitetu Obrony Symboli Pamięci Ofiar Wojen. Pod koniec życia związał się z turbosłowianami, twierdząc, że odkrył ślady państwa lechickiego w Libii.

Albin Siwak w kulturze

W latach 80. Albin Siwak stał się obiektem żartów i ataków personalnych, głównie z powodu jego inwalidztwa. Stefan Bratkowski nazwał go Falconettim, co spotkało się z protestami frakcji liberalnej. Podczas I Ogólnopolskiego Przeglądu Piosenki Prawdziwej Maciej Zembaty wykonał utwór „Brygadzista Albin”. Jacek Fedorowicz również żartował z Siwaka, a jego zawód (betoniarz) zyskał podwójne znaczenie, kojarząc się z partyjnym „betonem”. W odpowiedzi na ataki Siwak stwierdził, że większym problemem jest kalectwo umysłowe niż fizyczne. Niemiecka prasa relacjonowała ataki na Siwaka, informując o chuliganach, którzy obrażali go i obrzucali kamieniami.

W 2001 roku powstał film dokumentalny „Ja, robotnik budowlany” w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz, poświęcony Siwakowi.

Życie prywatne

Albin Siwak był żonaty i miał troje dzieci. Mieszkał w Rembertowie, gdzie został pochowany na lokalnym cmentarzu.

Ordery i odznaczenia

Otrzymał wiele odznaczeń, w tym:

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980)
Złoty Krzyż Zasługi (1974)
Srebrny Krzyż Zasługi (1969)
Brązowy Krzyż Zasługi (1957)
Złota Syrenka za Odbudowę Stolicy (1971)
Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1972)
Złota Odznaka „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”
Złota Odznaka „Zasłużony działacz związkowy”
Złota Odznaka „Zasłużony wychowawca młodzieży” (1980)
Złota Odznaka „Zasłużony dla KBM Warszawa Wschód”
Złoty Medal „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej” (1987)
Człowiek roku w TVP (1979)
Medal 100 Rocznicy Urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1983)
Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985)

Publikacje

Od łopaty do dyplomaty. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-21-1.
Rozdarte życie. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-23-8.
Trwałe ślady. Wydawnictwo Żywe Kamienie, Toruń 2002. ISBN 978-83-913800-2-4.
Historie niewiarygodnie prawdziwe z zakątka Warmii. Wydawnictwo Regionalista, Olsztyn 2009. ISBN 978-83-927282-3-8
Bez strachu tom I, Printed by Europa, 2008.
Bez strachu tom II, Warszawa 2009. ISBN 978-83-930071-2-7.
Bez strachu tom III, Warszawa 2011. ISBN 978-83-930071-3-4.
Chciałbym dożyć takich dni, Warszawa 2013. ISBN 978-83-930071-4-1.
Syndrom gotowanej żaby, Warszawa 2015. ISBN 978-83-930071-1-0.
Utajniony wyrok, Warszawa 2018. ISBN 978-83-930071-6-5.

Przypisy

Bibliografia

Przemysław Gasztold: Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019. ISBN 978-83-8098-865-1.
Przemysław Gasztold-Seń. Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL. „Studia Politologica X”, 2013. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Douglas J. MacEachin: Amerykański wywiad i konfrontacja w Polsce 1980–1981. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2011. ISBN 978-83-7510-760-9.
Michał Przeperski: Mieczysław F. Rakowski. Biografia polityczna. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-221-3.