Albert Uderzo

Albert Uderzo (urodzony 25 kwietnia 1927 w Fismes, zmarły 24 marca 2020 w Neuilly-sur-Seine) był francuskim rysownikiem i scenarzystą komiksowym, którego korzenie sięgają Włoch. Stworzył wiele serii i cykli komiksowych, w tym słynne przygody o Asteriksie oraz Umpa-Pa, współpracując z René Goscinnym.

Życiorys

Był synem Silvio Leonardo Uderzo i Irii Crestini. W 1953 roku ożenił się z Adą Milani, z którą miał jedyną córkę, Sylvie Uderzo. Jego brat, Marcel Uderzo (1933–2021), również zajął się rysowaniem komiksów i wspierał go w kolorowaniu około dwunastu albumów Asteriksa. Miał także starszego brata, Bruno Uderzo (1920–2004).

Wczesne życie

Urodził się jako Alberto Aleandro Uderzo w Fismes (Marna, Francja), w rodzinie włoskich imigrantów. Obywatelstwo francuskie uzyskał w 1934 roku. Już od najmłodszych lat przejawiał talent artystyczny, a jego pasja do rysowania rozwijała się. Kiedy zaczął eksperymentować z malowaniem, zorientował się, że jest daltonistą. W szkole tworzył różne historie, a jego pierwszym bohaterem był włoski imiennik Stupido. Problemy ze wzrokiem uniemożliwiły mu formalną edukację artystyczną, jednak kontynuował naukę w tej dziedzinie samodzielnie.

Na początku jego rysunki kolorował brat Marcel. W wieku 13 lat rozpoczął pracę w francuskim wydawnictwie Société Parisienne d’Édition, gdzie ilustrował parodię bajek Ezopa. W tym czasie poznał Alaina Saint-Ogana i Calvo, którzy stali się jego mentorami, inspirując go do rozwoju kariery ilustratora. Obserwowałem ówczesnych wielkich rysowników i uczyłem się rzemiosła od podstaw. W późniejszym okresie Uderzo został operatorem maszyny, a także uczył się zawodu spawacza. W trakcie II wojny światowej przeniósł się z Paryża do Bretanii, gdzie pracował na farmie oraz wspierał ojca w prowadzeniu firmy meblarskiej. To tam również osadzona została fabuła Asteriksa. Pod wpływem twórczości Walta Disneya zainteresował się filmem animowanym, marząc o pracy w tej dziedzinie.

Po wojnie rozpoczął karierę rysownika, tworząc komiksy takie jak: Flamberge, Clopinard, Belloy l’Invulnérable czy Arys Buck. W 1945 roku zatrudnił się w studiu animacji, a wygrana w konkursie zorganizowanym przez Éditions du Chêne otworzyła mu nowe możliwości artystyczne. Dzięki temu nie tylko udowodnił ojcu, że może zarabiać jako artysta, ale również stworzył postać Clopinarda. Pracował także dla magazynu „S.A.E.T.L.” oraz tygodnika „OK”, gdzie kreował wielu muskularnych bohaterów komiksowych.

W miarę rozwoju kariery artystycznej Uderzo został powołany do służby wojskowej, co przerwało jego twórczość. Po jej zakończeniu próbował znaleźć pracę, jednak zatrudnienie zdobył w prasie jako reporter w „France Dimanche”, gdzie ilustrował artykuły. Jednocześnie współpracował z innymi magazynami, takimi jak „Fenace Soir”. Pod koniec lat 40. przeniósł się do Brukseli, gdzie pracował dla Międzynarodowej agencji prasowej Yvana Cherona, dzieląc biuro z World Press, gdzie poznał artystów takich jak Victor Hubinon, Jean-Michel Charlier oraz René Goscinny.

Współpraca z René Goscinnym

W 1951 roku rozpoczął współpracę z Goscinnym, ilustrując artykuły w magazynie kobiecym „Bonnes Soirées”. Ich relacja szybko przerodziła się w przyjaźń, a współpraca zaowocowała nowymi postaciami, w tym Luc Junior oraz Janko Pistolet. Razem stworzyli również serię gagów Poussin et Poussif (1957), która zdobyła popularność. Dzięki temu w 1951 roku, pomimo wcześniejszych odrzucających prób wydawców, mogli wydawać Umpa-Pa w magazynie „Tintin” (do 1962 roku).

W 1956 roku Uderzo odszedł z World Press na znak solidarności z Goscinnym, który został zwolniony za próby organizacji związku zawodowego dla artystów komiksowych. Razem z Jeanem Hébrardem, Charlierem i Goscinnym założyli spółkę Édipresse/Édifrance, która zajmowała się tworzeniem komiksów oraz realizacją zleceń dla zewnętrznych klientów. Spółka stała się wydawcą pisma młodzieżowego „Pilote”, które w późniejszych latach stało się poważną konkurencją dla magazynu „Tintin”. Komiksy Umpa-Pa kontynuowano w „Pilote”, gdzie odniosły sukces.

Jednak to komiksy o Asteriksie stały się największym bestsellerem magazynu. 29 października 1959 roku, razem z Goscinnym, Uderzo został redaktorem magazynu komiksowego „Pilote”, gdzie opublikowali pierwszy odcinek Asteriksa, który szybko zdobył popularność we Francji. W 1961 roku ukazał się pierwszy, osobny tom przygód Asteriksa: Astérix le Gaulois. Co roku wydawali dwa nowe odcinki. Uderzo koncentrował się na oddaniu dynamiki postaci oraz emocji, osiągając to dzięki wyrazistej, miejscami agresywnej kresce oraz poprzez karykaturę. Pozytywne przyjęcie Asteriksa przyniosło Uderzo wiele pracy, a równocześnie tworzył również inne komiksy. W 1974 roku, wspólnie z Dargaudem i Goscinnym, zrealizował swoje dziecięce marzenie, otwierając studio filmów animowanych Idefix, gdzie powstały pierwsze filmy animowane o Asteriksie oraz Lucky Lucku.

Dalsze lata

W 1977 roku, po śmierci Goscinnego, Uderzo przejął serię, publikując nowe komiksy o Asteriksie z mniejszą częstotliwością, które odtąd podpisywał „Goscinny et Uderzo”. Do momentu śmierci Goscinnego stworzono 24 albumy Asteriksa. Krytycy jednak zauważyli, że ich jakość scenariusza odbiega od tych stworzonych przez Goscinnego. Mimo to sprzedaż była wysoka. Po odejściu René, Uderzo przyznał, że był załamany. Stracił nie tylko bliskiego współpracownika, ale i brata. Potrzebował dwóch lat oraz wsparcia rodziny i czytelników, aby ponownie zacząć pracować. Szczególnie poruszył go list od jednego z fanów, który napisał, że nie ma prawa pozbawiać go dalszych przygód ulubionego bohatera. Postanowił zatem znów sięgnąć po farby i ołówek.

Po śmierci Goscinnego, Uderzo zakończył współpracę z dotychczasowym wydawcą, Dargaudem, i kontynuował przygody Asteriksa w założonym przez siebie w 1979 roku wydawnictwie Albert Réne. W latach 90. wszczął proces przeciwko wydawnictwu Dargaud, starając się odzyskać wszystkie prawa własnościowe do Asteriksa. Sprawa dotyczyła również korzystania z albumów Asteriksa w innych krajach oraz przestrzegania praw autorskich. Procedura prawna zakończyła się dopiero w 1998 roku, kiedy Uderzo wygrał, odzyskując prawa do pierwszych 24 tomów i otrzymując od poprzedniego wydawcy odszkodowanie w wysokości 5,5 miliona franków.

W 2008 roku Uderzo sprzedał 60% swoich udziałów Hachette Livre, a w 2011 roku pozbył się reszty, przechodząc na emeryturę z powodu problemów zdrowotnych. Wszyscy wiedzą, że od lat miał problemy z ręką i nie był w stanie posługiwać się pędzlem. W 2011 roku sprzedano ponad 350 milionów egzemplarzy Asteriksa. W 2013 roku, w porozumieniu z wydawnictwem, zdecydował, że przygody Asteriksa będą kontynuowane przez rysownika Didiera Conrada oraz scenarzystę Jeana-Yvesa Ferriego.