Albert Pio, znany także jako Alberto Pio (1475-1531), był ostatnim władcą Carpi, mecenasem oraz humanistą.
Wczesne lata
Albert Pio wywodził się ze starego rodu gibellińskiego. Jego ojciec, Leonello Pio, żenił się z Katarzyną z Mirandoli, siostrą Giovanniego Pica della Mirandola. Katarzyna, będąc wcześniej wdową, wykazała się ogromnym wykształceniem i dbała o staranne wychowanie swoich dwóch synów, Alberta i Leonella. Dla czteroletniego Alberta sprowadziła z Rzymu młodego humanistę, Alda Manuzia, znanego z doskonałej znajomości greki. W około 1481 roku Albert i Munzio osiedlili się w Ferrarze, gdzie mieszkał wówczas wuj Alberta, Giovanni Pico. W następnym roku Albert opuścił Ferrarę z obawy przed zbliżającymi się wojskami weneckimi, jednak relacje nawiązane w tym czasie przetrwały. Albert wielokrotnie odwiedzał Ferrarę, łącząc ją z pokrewieństwem z księciem Herkulesem I oraz interesami swojego małego państewka, które stało się celem Estów.
Mecenas i humanista
Po ustaniu zagrożenia ze strony Wenecji, Albert osiedlił się w Carpi, które stało się krótkotrwałym centrum naukowym w ówczesnych Włoszech. Pod kierunkiem Manuzia rozwijały się tam studia klasyczne. Albert zlecał również tłumaczenia z różnych języków dotyczące nauk przyrodniczych, astronomii i astrologii. W bibliotece watykańskiej znajduje się łaciński kodeks, który jest tłumaczeniem hebrajskiej książki francuskiego Żyda, Izaaka, zleconym przez Alberta. U chirurga Jacopa Berengaria, który przebywał w Carpi, Albert uczył się także anatomii.
W 1485 roku w Carpi gościł Giovanni Pico. W tym czasie trzech przyjaciół zainicjowało pomysł stworzenia drukarni, która zajmie się poprawnymi edycjami greckich i łacińskich klasyków. Ostatecznie drukarnia powstała w należącym do Piów Novi. Carpi miało stać się siedzibą akademii, ogniskiem studiów humanistycznych. Drukarnia istniała do 1496 roku, kiedy to stryjeczny brat Alberta, Gibert Pio, zajął Carpi. Albert udał się wówczas do Ferrary. Manuzio zdążył w tym czasie wydać Organon Arystotelesa, w którym tytułuje Alberta: swoją opieką i ozdobą. Po opuszczeniu Carpi, Manuzio osiedlił się w Wenecji, gdzie Albert nadal go wspierał finansowo, a w 1504 roku przyjął go nawet do swojego herbu. W styczniu 1513 roku Albert uzyskał od umierającego papieża Juliusza II przywilej zakazujący pod karą klątwy przedruku książek Munzia.
Kiedy w 1505 roku Albert na krótko odzyskał Carpi, sprowadził tam kilku uczonych i ponownie założył drukarnię, którą prowadził uczeń Munzia, a później samodzielny drukarz na dworze Rolanda Pallaviciniego, Benedetto Dolcibola. Albert pracował w tym czasie nad komentarzami do Dunsa Szkota, które Dolcibola wydał mu w pięknym wydaniu. Gdy w 1508 roku Albert stracił wpływowego protektora, przeniósł się do Ferrary.
Dyplomata
Przez większość swojej kariery dyplomatycznej Albert Pio pracował dla mantuańskich Gonzagów. Często pełnił funkcję posła na dworze francuskim, otrzymując wynagrodzenie od króla Ludwika XII. W 1508 roku był jednym z negocjatorów Ligi w Cambrai. W styczniu 1510 roku został ambasadorem cesarza Maksymiliana I Habsburga przy papieżu. W 1520 roku, po wstąpieniu na tron Karola V Habsburga, przeszedł na stronę Franciszka I Walezjusza.
Albert był bliskim przyjacielem papieża Leona X. Wspierał wybór Giulia de’Medici, który został papieżem w 1523 roku, przyjmując imię Klemensa. Pomógł Klemensowi w zawarciu sojuszu z Franciszkiem I w styczniu 1525 roku. Zaproponował także małżeństwo siostrzenicy Klemensa, Katarzyny Medycejskiej, z synem króla Francji, Henrykiem. 24 lutego 1525 roku cesarz Karol V pokonał wojska Franciszka I pod Pawią. Osiem dni później oddział wojsk cesarskich, dowodzony przez Prospera Colonny, zajął Carpi.
Albert uciekł do Rzymu, próbując bezskutecznie odzyskać swoje ziemie. Po złupieniu Rzymu przez wojska Karola V w 1527 roku, uciekł do Francji, gdzie pozostał aż do swojej śmierci w styczniu 1531 roku. W 1530 roku Carpi zostało przekazane przez Karola V Estom.
Przypisy
Bibliografia
Maria Bellonci: Lukrecja Borgia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972. Brak numerów stron w książce
Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958. Brak numerów stron w książce
Loading ...