Albert Norden

Albert Norden, znany również jako Hans Behrend, Konrad oraz Konni (ur. 4 września 1904 w Mysłowicach, zm. 30 maja 1982 w Berlinie) był niemieckim działaczem komunistycznym i dziennikarzem, a także wschodnioniemieckim historykiem, politykiem oraz funkcjonariuszem partyjnym SED, pełniącym m.in. rolę sekretarza KC oraz członka Biura Politycznego KC SED.

Życiorys

Norden pochodził z rodziny o liberalnych tradycjach mieszczańskich. Był synem rabina dr filozofii Josepha Nordena oraz Emelie Meseritz. W 1907 roku rodzina przeprowadziła się do Elberfeld, obecnie części Wuppertalu. Po ukończeniu szkoły średniej (1911-1920), odbył staż ciesielski (1921-1922) oraz uczęszczał do szkoły handlowej (Handelsschule) (1919). W 1919 roku dołączył do Wolnej Młodzieży Socjalistycznej (Freien Sozialistischen Jugend), a w 1921 roku do KPD. W 1923 roku uczęszczał do Szkoły Partyjnej KPD (KPD-Parteischule) w Jenie. Pracował dla różnych gazet o orientacji lewicowej, w tym:

biuletynu radykalnej socjalistycznej młodzieży żydowskiej (Rundbrief der radikal-sozialistischen jüdischen Jugend) (1921),
Rote Fahne des Westens w Remscheid (1923),
Freiheit w Düsseldorfie (1923-1930),
Klassenkampf w Halle (1924-1925),
Hamburger Volkszeitung (1925-1927),
Arbeiterzeitung w Bremie (-1928),
Ruhr-Echos w Essen (1930),
Roten Fahne w Berlinie (1931-1933),
mieś. Linkskurve w Berlinie.

Norden wielokrotnie był aresztowany w Republice Weimarskiej z powodów politycznych, m.in. w Düsseldorfie (1923-1924) oraz Hamburgu (1927). Po dojściu do władzy hitlerowców w 1933 roku, wyemigrował najpierw do Danii, a następnie do Francji, Czechosłowacji, aż w 1941 roku dotarł statkiem przez Meksyk do Stanów Zjednoczonych. W Paryżu pracował nad „Brązową Księgą o Pożarze Reichstagu i hitlerowskim terrorze” (Braunbuch über Reichstagsbrand und Hitlerterror) i współredagował m.in.:

Die antifaschistische Front w Kopenhadze (1933),
miesięcznik Front mondial w Paryżu,
Weltfront w Paryżu,
Abstimmungskampf,
Rundschau,
tyg. Deutsche Volkszeitung w Pradze,
organy Kominternu Internationale Pressekorrespondenz – Inprekorr i Rundschau über Politik, Wirtschaft und Arbeiterbewegung w Bazylei i Pradze (1935-1938),
Roten Fahne,
periodyk Internationalen.

Wykładał na kursach KC KPD w Draveil. Został internowany w Damigny-sur-Orne i Bassens (koło Bordeaux). W Nowym Jorku zarabiał na życie jako pracownik w fabryce części radiowych na Brooklynie oraz w fabryce diamentów przemysłowych na Manhattanie (1942-1945). Był także aktywnym członkiem Niemiecko-Amerykańskiego Stowarzyszenia Kulturowego (Deutsch-Amerikanischen Kulturverbandes) i współpracował z emigracyjnymi czasopismami German American oraz Freies Deutschland (Meksyk). W 1944 roku został współzałożycielem Rady Demokratycznych Niemiec (Council for a Democratic Germany) i wydawał German today. O śmierci ojca w 1943 roku w obozie koncentracyjnym Theresienstadt dowiedział się dopiero po powrocie z wygnania.

Po II wojnie światowej

W 1946 roku powrócił do Europy, płynąc statkiem Nikołajew (Николаев) do Odessy, a następnie przez Moskwę dotarł do Berlina. Pracował dla organu SPD, dwutygodnika Vorwärts w Berlinie, oraz nad książką pt. „Lehren deutsche Geschichte” (1946), a także w Wydziale Gospodarki Komitetu Centralnego SED (1947). Był redaktorem naczelnym Deutschland Stimme (1948-1949), członkiem zarządu Związku Prasy Niemieckiej (Verband der Deutschen Presse) (1947-), deputowanym do Niemieckiej Izby Ludowej (Deutsche Volksrats) oraz Izby Ludowej NRD (Volkskammer) w Berlinie (1949-1950). Pełnił również funkcję szefa prasowego Niemieckiej Komisji Gospodarczej (Deutsche Wirtschaftskommission) (1949-) oraz kierownika wydziału prasowego Urzędu Informacji NRD (Informationsamt der DDR) (1949-1952). W latach 1953-1955 wykładał historię nowożytną na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie. Od 1954 roku był sekretarzem, a później sekretarzem stanu Komitetu ds. Jedności Niemiec SED (Ausschusses für Deutsche Einheit). Był również członkiem i sekretarzem KC SED (1955-1981), kierownikiem Komisji Agitacji przy Biurze Politycznym KC SED (1955-1967), kierownikiem Komisji Zachodniej przy BP KC SED (1960-1979), członkiem BP KC SED (1958-1981), deputowanym do Izby Ludowej NRD (1958-1981), Rady Obrony Narodowej NRD (1960-1979) oraz Rady Państwa NRD (1976-1981). W Biurze Politycznym był odpowiedzialny za utworzenie i kierownictwo komisji ds. ścigania zbrodni nazistowskich i wojennych. Z uwagi na pełnione funkcje mieszkał w partyjno-rządowym osiedlu kierownictwa NRD – Osiedlu Leśnym pod Bernau.

W 1965 roku opublikował drugie wydanie tzw. brązowej książki, która zawierała wykaz ponad 1800 nazistów i zbrodniarzy wojennych na wysokich stanowiskach w RFN; w trzeciej edycji znalazło się ponad 2300 nazwisk.

W 1981 roku przeszedł na emeryturę. Chorował na chorobę Parkinsona; po jego śmierci w 1982 roku urna została pochowana na Cmentarzu Centralnym Friedrichsfelde (Zentralfriedhofs Friedrichsfelde) w berlińskiej dzielnicy Lichtenberg.