Albert Lortzing

Albert Lortzing (urodzony 23 października 1801 w Berlinie, zmarły 21 stycznia 1851 tamże) był niemieckim kompozytorem, śpiewakiem oraz aktorem.

Życiorys

Początki kariery

Albert był dzieckiem Johanna Gottlieba Lortzinga oraz Charlotte Sophie. Urodził się w Berlinie, gdzie jego rodzice prowadzili sklep z wyrobami skórzanymi. Rodzina wkrótce sprzedała sklep i założyła grupę teatralną Urania, w której Albert zadebiutował w wieku 12 lat.

Od 1817 roku rodzina podróżowała po Nadrenii, gdzie występowali w różnych miastach. W Bonn, Düsseldorfie, Barmen i Akwizgranie Albert zdobył dużą popularność, grając m.in. młodych amantów i wieśniaków, a także śpiewając w barytonie i tenorze.

30 stycznia 1824 roku wziął ślub z Rosiną Regine Ahles, aktorką, z którą miał jedenaścioro dzieci. W 1826 roku osiedlili się w Detmold, gdzie oboje zostali członkami lokalnego Hoftheater, z którym odbyli tournée po Münster i Osnabrück. W tym okresie Lortzing wstąpił do popularnej w kręgach artystycznych masonerii oraz stworzył oratorium Wniebowstąpienie Chrystusa, które jednak nie spotkało się z entuzjazmem, a lokalny urzędnik stwierdził, że „nigdy nie stanie się wielkim kompozytorem”.

Nie zrażony tą opinią, Lortzing skomponował muzykę do sztuk Don Juan i Faust lokalnego dramaturga Christiana Dietricha Grabbe’a. Sam zagrał tytułowego Don Juana, a jego żona wystąpiła jako Donna Anna. Muzyka została dobrze przyjęta, częściowo dzięki pomyłce, w której Lortzing został wzięty za Grabbe’a, co przyniosło mu nieco reklamy.

Okres lipski

W 1833 roku dołączył do Teatru Miejskiego w Lipsku, gdzie pracowali również jego rodzice. Dzięki nim szybko uzyskał członkostwo w klubie Tunnel unter der Pleisse, zrzeszającym artystów. W Lipsku Lortzing zdobył ogromną popularność, zwłaszcza grając w komediach Johanna Nestroya. Jego skłonność do improwizacji przyciągała jednak uwagę policji teatralnej.

W tym okresie stworzył swoją pierwszą operę komiczną Car i cieśla (niem. Zar und Zimmermann), w której zagrał rolę Piotra Iwanowa, co zyskało uznanie publiczności w Berlinie. Niestety, premiera 22 grudnia 1837 roku zbiegła się z zaostrzeniem cenzury w Lipsku.

W 1844 roku objął stanowisko kapelmistrza w lipskim Teatrze Miejskim, które sprawował do kwietnia 1845 roku, kiedy to został zdymisjonowany (ponoć z powodu problemów reumatycznych). Dymisja wywołała olbrzymie protesty, a niemal wszyscy znaczący obywatele napisali list otwarty do rady miasta, co jednak nie przyniosło rezultatów. Lortzing przeniósł się następnie do Wiednia.

Okres wiedeński i powrót do Rzeszy

Po przybyciu do monarchii Habsburgów został kapelmistrzem w Theater an der Wien (1846–1848). W czasie rewolucji marcowej 1848 napisał tekst i muzykę do patriotycznej opery Regina (nazwa honorująca jego żonę), poruszającej tematykę walki robotników oraz obaw przed samobójstwem.

W 1849 roku stworzył swoją ostatnią pełnowymiarową operę – Giermek Rolanda (niem. Rolands Knappen), będącą satyrą na militarystyczne państwo pruskie, w której refren brzmiał: Und das soll eine Weltordnung sein? – pol. I to jest rozkaz, jak przypuszczam?.

Następnie Lortzing wrócił do Niemiec, gdzie musiał zająć się swoją dużą rodziną. Początkowo pracował w takich miejscowościach jak Gera i Lüneburg, aby ostatecznie objąć stanowisko kapelmistrza w nowo otwartym berlińskim Teatrze Niemieckim (wówczas Friedrich-Wilhelmstädtisches Theater).

Albert Lortzing zmarł w styczniu 1851 roku w wyniku dużego stresu i depresji. Jego pogrzeb był uroczysty i wzięły w nim udział znane osobistości ze świata sztuki, takie jak Giacomo Meyerbeer, Heinrich Dorn, Wilhelm Taubert oraz Carl Friedrich Rungenhagen. Koledzy z teatru przyozdobili trumnę kompozytora w barwy czarno-czerwono-złote, które po wydarzeniach lat 1848–49 (Wiosna Ludów) były zakazane.

Ważniejsze utwory

1828: Die Himmelfahrt Christi (Wniebowstąpienie Chrystusa)
1831: Der Pole und sein Kind (Polak i jego dziecko)
1832: Szenen aus Mozarts Leben (Sceny z życia Mozarta), Der Weihnachtsabend (Wieczór wigilijny)
1837: Die beiden Schützen (Dwóch strzelców); Zar und Zimmermann (Car i cieśla)
1840: Hans Sachs
1841: Casanova
1842: Kłusownik albo głos natury (Der Wildschütz oder Stimme der Natur), opera komiczna w trzech aktach
1845: Undine
1848: Regina
1849: Rolands Knappen oder Das ersehnte Glück (Giermek Rolanda)