Albert I
Albert I, właściwie Albert Leopold Klemens Maria Meinrad, franc. Albert Léopold Clément Marie Meinrad (urodzony 8 kwietnia 1875 w Brukseli, zmarł 17 lutego 1934 w Marches-les-Dames) – był królem Belgów od 1909 roku.
Był on młodszym synem Filipa Koburga, hrabiego Flandrii (młodszego brata króla Leopolda II) oraz Marii Luizy Hohenzollern-Sigmaringen (córki Karola Antoniego, księcia Hohenzollern-Sigmaringen i premiera Prus).
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Albert przyszedł na świat w brukselskim Pałacu Regencji. Był bratankiem panującego króla Leopolda II, który nie miał synów (jego jedyny syn, również Leopold, zmarł w 1869 roku). Następcą tronu miał zostać ojciec Alberta, Filip, hrabia Flandrii, jednak zrezygnował z praw do tronu na rzecz swojego najstarszego syna, Baldwina, który zmarł w 1891 roku po krótkiej chorobie. Wówczas Albert stał się następcą belgijskiego tronu. Po śmierci ojca w 1905 roku objął tytuł hrabiego Flandrii. W latach 1893-1909 zasiadał w belgijskim senacie.
Jako osoba nieprzeznaczona do panowania, Albert był wychowywany w atmosferze liberalnej i otwartej. Jego nauczycielem był Emile Sigogne, który później poświęcił mu książkę Socjalizm i monarchia. Albert był zwolennikiem idei liberalnych, odbył służbę wojskową i podróżował po europejskich dworach, odwiedzając m.in. Kongo Belgijskie i Stany Zjednoczone. Odczuwając przerażenie perspektywą wstąpienia na tron, pisał: „Od pewnego czasu jestem naprawdę przytłoczony wyjątkowo trudną przyszłością, która jawi się przede mną jako trudna sama w sobie z powodu złożoności położenia podzielonego kraju, trudna w szczególności z racji mojego braku przygotowania (…). Nadszedł czas pracy, aby zdobyć nie tyle umiejętności, co jest niemożliwe, ile wiedzę wystarczającą do tego, by w każdym razie nie narażać na śmieszność funkcji, którą los ma mi kiedyś narzucić.”
Małżeństwo
2 października 1900 roku w Monachium poślubił Elżbietę Gabriellę Wittelsbach (ur. 25 czerwca 1876, zm. 23 listopada 1965), córkę księcia bawarskiego Karola Teodora i Marii Józefy (córki króla Portugalii Michała I). Albert oświadczył się Elżbiecie po trzech latach znajomości podczas spaceru w lesie Fontainebleau słowami: „Czy sądzi pani, że mogłaby znieść klimat Belgii?”. Para doczekała się dwóch synów i córki:
- Leopold III (ur. 3 listopada 1901, zm. 25 września 1983) – król Belgów,
- Karol Teodor Henryk (ur. 10 października 1903, zm. 1 czerwca 1983) – hrabia Flandrii, regent Belgii,
- Maria Józefa Charlotta (ur. 4 sierpnia 1906, zm. 27 stycznia 2001) – żona króla Włoch Humberta II.
Albert, opisywany jako poważny, staranny, pesymistyczny, zamknięty w sobie (Leopold II nazywał go „zamkniętą kopertą”), skromny oraz nieśmiały z powodu wady wymowy, objął tron Belgii po śmierci stryja w 1909 roku. Swoją przysięgę konstytucyjną złożył zarówno po francusku, jak i flamandzku. Razem z żoną zamieszkali w pałacu Assche przy ulicy de la Science w Brukseli.
Panowanie
Albert zyskał miano bohatera Belgii dzięki swojej postawie podczas I wojny światowej. Dążył do utrzymania neutralności Belgii. W 1913 roku odwiedził Francję i Niemcy, aby potwierdzić tę neutralność. 2 sierpnia 1914 roku otrzymał jednak od cesarza Wilhelma II ultimatum, w którym domagano się zgody na przemarsz niemieckich wojsk przez terytorium Belgii. Niemiecki władca przypomniał królowi Belgów, że jest Koburgiem, a więc członkiem niemieckiej dynastii. Albert odpowiedział: „Koburg – tak, ale również Orleański, a nade wszystko Belgijski”. Ostateczna odpowiedź brzmiała: „Rządzę narodem, nie drogą!”. Odrzucenie przez króla i rząd niemieckiego ultimatum doprowadziło do inwazji wojsk niemieckich na Belgię 4 sierpnia, mimo jej neutralności, którą kanclerz Theobald von Bethmann Hollweg określił jako „świstek papieru”.
Podczas wojny Albert osobiście dowodził belgijską armią, biorąc udział w kilku potyczkach, które opóźniły niemiecką ofensywę. Niemcy zajęli niemal całą Belgię z wyjątkiem niewielkiego „skrawka ojczyzny” przy ujściu rzeki IJzer. W dniach 16-31 października 1914 roku miała miejsce bitwa, która sprawiła, że Niemcy nie zdołali opanować ujścia rzeki do Morza Północnego. Przez kolejne cztery lata belgijskie wojska stanowiły lewe skrzydło sił sprzymierzonych, jednak pozostawały pod wyłącznym dowództwem króla, który nie zgodził się na ich użycie w wielkich ofensywach, takich jak te pod Verdun i nad Sommą w 1916 roku, uznając je za „niepotrzebne rzezie”. Gdy rząd przeniósł się do Hawru, król i królowa pozostali w Belgii, w De Panne, blisko linii frontu. Król nie wahał się narażać życia w okopach, a nawet latać samolotem nad liniami wroga.
Belgijskie wojska wzięły udział w ostatniej ofensywie w 1918 roku. 22 listopada para królewska triumfalnie powróciła do Brukseli. W wygłoszonej tego dnia mowie tronowej Albert ogłosił plan wprowadzenia powszechnych wyborów, rzeczywistej równości obu języków narodowych, uznania swobód związków zawodowych oraz rozszerzenia ustawodawstwa społecznego. Kraj był zniszczony działaniami wojennymi, co było szczególnie widoczne we Flandrii. Traktat wersalski z 1919 roku przyznał Belgii przygraniczne okręgi Eupen i Malmedy.
W 1920 roku król otworzył Letnie Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii. W latach 1930-1939 zbudowano w Belgii kanał nazwany jego imieniem. Albert był również aktywny na międzynarodowej arenie, chociaż nie lubił komplementów dotyczących swojej postawy w czasie wojny. Jak sam mówił, był tylko osobą „zmuszoną do heroizmu”. Jedyne uznanie, które akceptował, brzmiało: „Oszczędza żołnierską krew”.
Zginął podczas wspinaczki skalnej (alpinizm był jego pasją) w belgijskiej części Ardenów, na skale Grand Bon Dieu w pobliżu Marches-les-Dames nad Mozą. Oficjalna wersja (kwestionowana przez niektórych historyków) mówi, że król dotarł do szczytu 32-metrowej skały, gdy oderwał się od niej blok, co spowodowało jego upadek i uderzenie głową o ścianę. Była to śmierć zgodna z życzeniem Alberta, który uważał, że „byłoby pięknie umrzeć w swoim łóżku”.
Podobnie jak inni królowie Belgii, został pochowany w krypcie kościoła Notre-Dame w pałacu Laeken w Brukseli.
Odznaczenia
Genealogia
Przypisy
Bibliografia
Isabelle I. Bricard, Dynastie panujące Europy, Grażyna G. Schirmer (tłum.), Jacek J. Schirmer (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-767-5, OCLC 169895614. Brak numerów stron w książce.
Albert I. klm-mra.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)], Musée Royal de l’Armée et d’Histoire Militaire, Bruxelles – Belgique (ang. • fr. • niderl.) [dostęp 13 sierpnia 2011].
Loading ...