Albert Harris

W okresie przedwojennym nagrywał głównie z orkiestrą pod dyrekcją Jerzego Gerta dla wytwórni „Odeon”. Jego sława wzrosła w 1944 roku dzięki kompozycji Piosenka o mojej Warszawie, która obecnie jest często kojarzona z Mieczysławem Foggiem. Harris jest również autorem piosenki Nie masz cwaniaka nad Warszawiaka z 1946 roku, która zyskała popularność na początku lat 60. dzięki interpretacji Stanisława Grzesiuka. W latach 1946–1949 przebywał w Szwecji, gdzie stworzył muzykę do trzech filmów.

Życiorys

Młodość i kariera przed wojną

Aaron Hekelman przyszedł na świat 28 listopada 1911 roku w kamienicy przy ulicy Nowolipie 12 w Warszawie, w rodzinie średniozamożnego kupca o imieniu Kopel Hekelman, zajmującego się pośrednictwem handlowym. Ukończył żydowskie Gimnazjum Męskie Towarzystwa „Askola”, mieszczące się przy ulicy Tłomackie, a po zdaniu matury rozpoczął karierę pod pseudonimem „Albert Holm”. Jego debiut wokalny na płycie miał miejsce najprawdopodobniej w 1932 roku, gdy nagrał piosenkę Rebeka dla wytwórni „Cristal Electro”. Z czasem stał się czołowym wykonawcą utworów w podobnym stylu. Dzięki systematycznemu kształceniu się i zdobywanemu doświadczeniu (uczył się śpiewu, doskonale grał na pianinie i studiował kompozycję) zyskał możliwość nagrywania w bardziej renomowanych wytwórniach. W 1933 roku przeszedł do „Lonora Electro”, gdzie nagrywał pod nowym pseudonimem „A. Liff”.

Największy rozkwit kariery Harrisa przypadł na lata 1936–1939, kiedy to regularnie podpisywał kontrakty z jedną z najpopularniejszych wytwórni muzycznych w Polsce – „Odeonem”. W tym czasie przyjął swój ostatni, najbardziej znany pseudonim – „Albert Harris”. W niemal wszystkich nagraniach dla „Odeonu” towarzyszyła mu Orkiestra taneczna „Odeon” pod kierownictwem Jerzego Gerta, co gwarantowało wysoką jakość nagrań. W tym okresie Harris nagrywał głównie przeboje znane z wcześniejszych wykonów Adama Astona, Mieczysława Fogga oraz aktorów filmowych. Do najpopularniejszych nagrań z tego czasu zalicza się jego wykonania piosenek Ada, to nie wypada (1936), Bukiecik fiołków (1937) oraz Gdy gitara gra piosenkę (duet z Wierą Gran, 1938). W latach 1936–1937 współpracował ze Stefanem Boberem, prowadzącym orkiestry „Szał”, tworząc duet Bob i Harris. Prawdopodobnie jego zainteresowania obejmowały głównie muzykę jazzową, co można wnioskować z jego ponadprzeciętnych umiejętności improwizacyjnych (jak w przypadku utworu Już taki jestem zimny drań, 1935). Fascynacja jazzem znalazła również odzwierciedlenie w jego muzyce filmowej, na przykład w ścieżce dźwiękowej do Hotelu Polonia (1945). Również jego jedyna kompozycja przedwojenna – Miałem w sercu wiosnę (1938) osadzona jest w stylu jazzowym.

Losy wojenne i kariera w PRL

Po wybuchu wojny Albert Harris został ewakuowany do Białegostoku. Z powodu krótkowzroczności nie powołano go do wojska – zawsze nosił okulary z grubymi soczewkami. W 1940 roku dołączył do lwowskiej orkiestry „Tea-Jazz”, założonej przez Henryka Warsa, z którą w lecie tego samego roku odbył tournée do Odessy, Woroneża, Kijowa i Leningradu, nagrywając rosyjskojęzyczną wersję piosenki Warsa pt. Zapomnienie. Podczas pobytu za granicą napisał około stu utworów, z których najważniejszym stała się napisana w 1944 roku Piosenka o mojej Warszawie. Harris skomponował muzykę, napisał tekst i nagrał ją w Komitecie do Spraw Sztuki przy Radzie Komisarzy Ludowych ZSRR z orkiestrą Adolfa Rosnera. W 1944 roku był też kierownikiem Polskiego Radia, gdzie zajmował się produkcją spektakli rewiowych dla teatrów wojskowych oraz organizował nowy teatr rewii i satyry w Lublinie, współpracując z doświadczonymi aktorami.

Po wojnie, w 1945 roku, wraz z bratem Mieczysławem napisał muzykę do trzeciego numeru propagandowej Polskiej Kroniki Filmowej zatytułowanego Hotel „Polonia”, w którym krytykowano gości z zachodnich państw wypoczywających w warszawskim Hotelu Polonia. W tym samym roku Harris regularnie występował w łódzkich teatrach, takich jak Grand Café oraz Kino Polonia przy ul. Piotrkowskiej. Kulminacyjnym momentem tych koncertów było wykonywanie Piosenki o mojej Warszawie. Cudzoziemcy, zdezorientowani, nie tańczyli, a niektórzy przedstawiciele mniejszych krajów wstawali na baczność, aby nie urazić uczuć polskiej publiczności. Po wykonaniu następowała Odpowiedź Warszawy – utwór z tekstem Heleny Zahorskiej-Pauly do tej samej melodii, podczas którego Harris przeciskał się przez rozentuzjazmowany tłum, zajmując miejsce przed orkiestrą, gdzie odbierał gratulacje.

W lutym 1946 roku piosenkarz wciąż był obecny w audycjach radiowych. W niejasnych okolicznościach Harris wkrótce po tym wyjechał z Polski, co niektóre źródła łączą z odmową realizacji jego pomysłu na film Piosenka o mojej Warszawie, w którym miał zagrać główną rolę bohaterskiego powstańca warszawskiego. Miał żal, że przedwojenni producenci na pewno skorzystaliby z jego przebojowej piosenki w popularnym filmie patriotycznym. Informacje te pochodzą z tygodnika społeczno-literackiego Kuźnica, w którym 14 października 1946 roku ukazał się artykuł autorstwa Jana Rojewskiego pt. Albert Harris. Bohater naszych czasów, w którym krytycznie oceniano piosenkarza. Rojewski, który współpracował z Harrisem rok wcześniej nad filmem PKF, określił go jako promotor „romantycznego ideału drobnomieszczańskiego kołtuństwa”. Dramaturg wyśmiewał Harrisa, pisząc:

Kariera w Szwecji

5 stycznia 1947 roku, łódzki Kurier Popularny informował o rosnącej popularności Piosenki o mojej Warszawie w Sztokholmie, gdzie była nagrywana pod tytułem Sången om Warszawa (szwedzkie słowa: Carl-Arne) przez artystów takich jak Bertil Boo.

Albert Harris skomponował melodie do trzech szwedzkich filmów: Sången om Stockholm (1947), Tappa inte sugen (1947) oraz Greven från gränden (1949). Piosenka z pierwszego filmu – När du hör min melodi została nagrana przez piosenkarza i wydana przez wytwórnię „Odeon” w języku polskim pod tytułem Kiedy zabrzmi ta melodia dla szwedzkiej Polonii. To prawdopodobnie jego ostatnie nagranie wokalne. W latach 1955–1956 tworzył instrumentalne utwory w stylu easy listening dla swojego brata Mieczysława, który nagrywał je dla duńskich i szwedzkich wytwórni pod pseudonimem Martin Harris na organach Hammonda. Niedługo później Albert Harris opuścił Szwecję, kierując się najpierw do Wenezueli, a następnie do Stanów Zjednoczonych, gdzie zmarł w połowie lat 70. w zapomnieniu.

Filmografia

• Polska Kronika Filmowa Nr. 3 – Hotel „Polonia” (1945)
• Sången om Stockholm (1947)
• Tappa inte sugen (1947)
• Greven från gränden (1949)

Przypisy

Uwagi

Źródła