Albert Forster

Albert Maria Forster

Albert Maria Forster (urodzony 26 lipca 1902 w Fürth, zmarły 28 lutego 1952 w Warszawie) był niemieckim politykiem, pełniącym funkcję gauleitera Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie oraz zbrodniarzem nazistowskim.

Życiorys

Był członkiem NSDAP z numerem 1924 oraz SS z numerem 158. Na polecenie Adolfa Hitlera objął stanowisko gauleitera Gdańska (Wolne Miasto Gdańsk) 15 października 1930, a do miasta przybył dziewięć dni później.

Był odpowiedzialny za naruszanie postanowień traktatu wersalskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, łamanie jego konstytucji, nielegalne uzbrajanie oraz rozwijanie oddziałów SA i SS, jak również za prześladowania przedstawicieli opozycji, Polaków i Żydów jeszcze przed wybuchem wojny.

23 sierpnia 1939 ogłosił się zwierzchnikiem Wolnego Miasta Gdańska. W wyniku walki o władzę zdołał przejąć pełnię władzy, eliminując Prezydenta Senatu Wolnego Miasta Gdańska, Artura Greisera, który po 1 września 1939 roku został przeniesiony do Wielkopolski. Po rozpoczęciu wojny, 26 października 1939 roku, Albert Forster został mianowany namiestnikiem (Reichsstatthalter) Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreußen).

27 listopada 1939 roku w Bydgoszczy Forster stwierdził: „Kto należy do narodu polskiego, musi zniknąć. Najzaszczytniejszym dla nas zadaniem jest uczynienie wszystkiego, aby każdy przejaw polskości zginął bez reszty.”

Był organizatorem przyłączenia Gdańska do Rzeszy oraz odpowiedzialnym za utworzenie obozu koncentracyjnego Stutthof i masowe egzekucje w Piaśnicy, gdzie zamordowano 12 tysięcy osób na Kaszubach. 31 grudnia 1941 roku awansował na stopień SS-Obergruppenführera. Bezpośrednio odpowiadał za prześladowania Polaków w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, ich masowe wysiedlenia oraz represje.

Odpowiadał również za opóźnianie planowanej ewakuacji ludności niemieckiej i wprowadzanie jej w 1945 roku w błąd co do rzeczywistej sytuacji na froncie. Jego działania, w połączeniu z nieustannymi kłótniami z gauleiterem Prus Wschodnich Erichem Kochem, doprowadziły do paniki, zatorów na drogach i niemożności ewakuacji ponad miliona Niemców z Gdańska.

Po II wojnie

W 1945 roku uciekł do Niemiec na pokładzie motorówki, obawiając się zemsty Polaków oraz Armii Czerwonej. Biograf Forstera, Dieter Schenk, opisuje, że podczas załadunku Forster upierał się, aby zabrano jego gdańskie meble i inne cenne przedmioty, co spotkało się z kpinami i zdecydowanym sprzeciwem oficera Wehrmachtu odpowiedzialnego za przygotowanie podróży.

Jego nazwisko znalazło się na alianckiej liście zbrodniarzy wojennych. Zatrzymany przez Brytyjczyków w Niemczech, w sierpniu 1946 roku został wydany Polsce. W dniach od 5 do 29 kwietnia 1948 roku był sądzony przez Najwyższy Trybunał Narodowy w Gdańsku, gdzie skazano go na karę śmierci za popełnione zbrodnie wojenne. Obrońcami z urzędu byli gdańscy adwokaci Bolesław Wiącek oraz Tadeusz Kuligowski.

Wyrok wykonano 28 lutego 1952 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Do dziś nieznany jest powód opóźnienia egzekucji ani brak informacji dla opinii publicznej. W literaturze popularnej pojawia się teza, bazująca na pracy Levine’a, że Forster nie został stracony, lecz żył w areszcie domowym do naturalnej śmierci. Hipoteza ta nigdy jednak nie została potwierdzona w żadnych poważnych źródłach.

W Gdańsku istnieje niewielki dom jednorodzinny, w którym Forster mieszkał z rodziną do 1939 roku (przy ulicy Generała Bora-Komorowskiego 95). Po wybuchu wojny przeniósł się do komfortowej willi z ogrodem przy ul. Dębinki 1, w której w latach 1936–1939 mieściło się prywatne gimnazjum żydowskie prowadzone przez Ruth Rosenbaum (tzw. Gimnazjum Rosenbaumów). Obecnie w tym budynku znajduje się siedziba jednostek administracyjnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Zachowała się także jego rezydencja na gdańskiej Wyspie Sobieszewskiej, znana jako „Forsterówka”.

Honorowe obywatelstwo

Honorowy obywatel miasta:

• Gdańska od 14 lipca 1933
• Fürth od 27 kwietnia 1934
• Sopotu od 4 czerwca 1939

Przypisy

Bibliografia

• Levine, S. Herbert: Local Authority and the SS State: The Conflict Over Population Policy in Danzig-West Prussia, 1939–1945, Central European History 1969.
• Marian Podgóreczny: Gauleiter i oskarżony. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1977.
• Schenk, D.: Albert Forster – gdański namiestnik Hitlera, Polnord 2002
• Cichy, E.: Faszyzm w Gdańsku 1930 – 1945, Adam Marszałek 2002
• Jan Sziling: W Rzeszy – czym była niemiecka okupacja na Pomorzu. W: Grzegorz Górski (red.): Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939–1945. Toruń: Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1999. ISBN 83-910175-3-2.

Linki zewnętrzne

• Rozporządzenie mianujące Alberta Forstera Głową Wolnego Miasta Gdańska z sierpnia 1939
• Staatsgrundsgesetz i odezwa Forstera z 1 IX 1939 r.
• „Zagadka króla Alberta” – Historia Alberta Forstera. vod.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-23)]. (video)
• Proces byłego gauleitera Gdańska, nazistowskiego zbrodniarza Alberta Forstera w PKF na stronie KronikaRP