Albert Emil Nüscke (6 października 1817, Szczecin – 24 września 1891, Grabowo) był niemieckim mistrzem budowy statków, reprezentującym stary ród Nüscke, który od połowy XVII wieku był związany z tym rzemiosłem. W drugiej połowie XIX wieku stał się właścicielem stoczni w Grabowie, która później przekształciła się w firmę Nüscke & Co. AG.
Przodkowie Alberta Emila Nüscke oraz tło historyczne
Hans Nüscke, cieśla z Nowego Warpna, otrzymał prawa obywatelskie Szczecina 3 marca 1650 roku. Jego rodzina osiedliła się w Grabowie oraz w okolicach, przybywając z miejscowości takich jak Nowe Warpno, Wołogoszcz, Stepnica, Wolin, Police i Międzyrzecz. Krewni rodziny Nüscke pracowali jako cieśle stoczniowi, rybacy oraz kapitanowie statków, w tym Martin (1675), Gottfried (ur. 1700), Martin (1715), mistrz-cieśla okrętowy Martin (1722) oraz kapitan i pilot Samuel (ok. 1755–ok. 1830). Kontynuację tradycji rodziny w ciesielstwie okrętowym zapewniali Michael I (1721–1787) oraz Michael II (1750–1826). Po Michaelu II jego następcami zostali bracia Michael III Nüscke (1778–1855, kapitan statków i pilotów, ojciec Alberta Emila) oraz Johann Christian Nüscke (1780–1857, mistrz-cieśla okrętowy).
W 1722 roku Martin Nüscke, cieśla z Wolina, osiedlił się w Szczecinie, który wówczas stał się częścią Prus. Dołączył do cechu budowniczych łodzi w Łasztowni, wyspie nad Odrą, połączonej z miastem drewnianym mostem.
W XVIII wieku rodzina Nüscke zdobyła uznanie w dziedzinie budowy statków. Początkowo działali w małej stoczni blisko Mostu Kłodnego, produkując jednostki o pojemności 1–150 łasztów. Z czasem zaczęli zatrudniać holenderskich mistrzów i budować trójmasztowce z nowoczesnym takielunkiem, a od 1765 roku fregaty handlowe, które sprzedawano do Francji i Holandii.
Michael Nüscke I (1721–1787), starszy Cechu Cieśli Okrętowych, odegrał ważną rolę w działalności rodziny, budując w 1782 roku 45 statków. Jego największym osiągnięciem była jednostka „Der Gott Mars”, zwodowana w 1797 roku, uznawana za szczyt ówczesnej technologii (136 stóp długości, 35 stóp szerokości, ładowność 400 łasztów, 30 otworów armatnich).
Michael Nüscke I zmarł 22 czerwca 1787 roku, a jego następcy rozbudowali firmę. W 1815 roku rozpoczęto działalność w Grabowie i Górnym Wiku.
Albert Emil Nüscke
Po śmierci Michaela Nüscke I, jego syn Michael Nüscke II (1750–1826) przejął stocznię i również został mistrzem w ciesielstwie okrętowym. Miał dwóch synów: starszego Michaela Nüscke III (1778–1855), kapitana statków i pilotów, oraz młodszego Johanna Christiana Nüscke (1780–1840), mistrza ciesielstwa okrętowego, który uruchomił stocznię w Górnym Wiku i rozpoczął budowę szkunerów w Grabowie w 1815 roku. Johann był także członkiem Komisji Kontrolnej Budowniczych Statków od 1814 roku.
Albert Emil Nüscke, urodzony 9 października 1817 roku w Szczecinie, był synem Michaela Nüscke III. Kształcił się w budowie statków pod okiem stryja, Johanna Christiana, a następnie w Anglii, gdzie stocznie istniały od XV wieku (np. Newcastle upon Tyne, Kingston upon Hull, Chatham). Po powrocie do Prus w 1840 roku, w wieku 23 lat rozpoczął pracę jako mistrz.
W 1845 roku, w roku śmierci stryja, stał się właścicielem stoczni w Grabowie, gdzie ukończył budowę pięciu małych jednostek. W 1848 roku otrzymał zlecenie od pruskiej marynarki wojennej na budowę serii kanonierek, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju stoczni. W latach 50. i na początku lat 60. XIX wieku stocznia dostarczała około 30% wszystkich wodowanych jednostek w Szczecinie i Grabowie, produkując rocznie około 20 statków o drewnianej konstrukcji i średniej nośności 70 ton.
W latach 1848–1891 zbudowano m.in.:
- wojenne kanonierki „Germania”, „Concordia”, „Salamander”, „Schwalbe” (zamówienia z 1848 roku)
- fregatę „Ferdinand Nies” (1856)
- bark „Der Ost” (1857)
- frachtowiec „Margarethe” (1891)
Albert Emil Nüscke nie ograniczał się do działań w stoczni jako dyrektor. Był także:
- członkiem Rady Miejskiej Grabowa (1863)
- członkiem zarządu Miejskiej Komisji Szkolnej (1864)
- rzeczoznawcą przy Sądzie Handlowo-Morskim w Szczecinie (1867)
Zmarł w Szczecinie 24 września 1891 roku. Jego syn, Johan Michael Friedrich Nüscke, przejął stocznię w 1890 roku, a w lipcu tego samego roku zawarł umowę z O.C. Prussem, tworząc spółkę handlową Nüscke & Co. Schiffswerft, Kesselschmiede und Maschinenbauanstalt (Nüscke i Spółka. Stocznie Budowy Statków, Kotłów i Maszyn Parowych S.A.).
Zatarte ślady
W dzisiejszym Szczecinie ślady działalności Alberta Emila Nüscke i jego rodziny są niemal niewidoczne. W wyniku bombardowań pod koniec II wojny światowej zniszczono szczecińskie stocznie oraz zabudowania Łasztowni, Grabowa, Górnego Wiku i innych dzielnic (Śródmieście, Stare Miasto). Szacuje się, że zniszczono około 80% portu, 93% przemysłu metalowego (głównie stoczni), 80% urządzeń energetycznych, 90% przemysłu chemicznego oraz 67% mieszkań.
Użyteczne elementy wyposażenia stoczni oraz innych zakładów przemysłowych w Szczecinie były wywożone przez Rosjan. Dodatkowo, emocjonalny stosunek powojennych mieszkańców Szczecina do tych zabytków, spowodowany tęsknotą za utraconymi stronami rodzinnymi, nie sprzyjał trosce o świadectwa historii rozwoju techniki w mieście. Warto zauważyć, że na wyspie Łasztownia znajduje się Stara Rzeźnia – Centrum Kultury Euroregionu, organizująca wydarzenia kulturalne, w których uczestniczy także młodzież niemiecka. Miejska rzeźnia, obecnie obiekt zabytkowy, została wybudowana w latach 1886–1898 na terenie dawnej cieślarni miejskiej oraz składów drewna i smoły dla cieśli okrętowych.
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Historia Stoczni Szczecińskiej, MaciejFoto www.youtube.com
Szczecin nad Odrą, www.youtube.com 10.01.2010
Z biegiem Odry, www.youtube.com 23.01.2012
Miasto, którego już nie ma, www.youtube.com 30.07.2016
Nieznane oblicze Szczecina, www.youtube.com 18.05.2014
Loading ...