Albert Bartoszewicz

Albert Bartoszewicz

Albert Bartoszewicz (urodzony 2 sierpnia 1942 w Rajewszczyźnie niedaleko Nieświeża, zmarł 28 sierpnia 2001) był polskim slawistą (specjalizującym się w rusycystyce i białorutenistyce), profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Bałtyckiego Uniwersytetu Federalnego w Królewcu.

Życiorys

Był synem Józefa i Aldony z Kondratowiczów. Jego ojciec był rolnikiem, zmobilizowanym w 1939 roku, brał udział w obronie Warszawy, jednak uniknął niewoli niemieckiej. Następnie służył w Armii Krajowej, a po rozbrojeniu oddziału w grudniu 1943 roku został wcielony do Armii Czerwonej, gdzie prawdopodobnie zginął w 1944 roku na Litwie. Wdowa z dziećmi przybyła do Polski we wrześniu 1958 roku, osiedlając się w powiecie Góra Śląska.

Albert Bartoszewicz, od najmłodszych lat zaznajomiony z językami wschodnimi, ukończył studia z zakresu rusycystyki na Uniwersytecie Wrocławskim w 1964 roku. Przez rok pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej i liceum ogólnokształcącym w Gogolinie. W 1965 roku został asystentem (a później starszym asystentem) w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu (obecnie Uniwersytet Opolski). W 1968 roku obronił doktorat na podstawie rozprawy pt. Sufiksalne formacje rzeczownikowe powstałe we współczesnym języku rosyjskim w latach II wojny światowej i powojennym okresie; w tym samym roku przeszedł do pracy na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na stanowisko adiunkta. Po habilitacji w 1972 roku (praca Historia sufiksalnej odrzeczownikowej derywacji rzeczowników w języku rosyjskim) w 1973 roku został docentem na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Na tej uczelni kierował Zakładem Filologii Rosyjskiej oraz pełnił funkcję prodziekana Wydziału Filologicznego.

W latach 1974–1992 był związany z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie kierował Zakładem Języka Rosyjskiego (1974–1981). Na Wydziale Rusycystyki, Slawistyki i Lingwistyki Stosowanej pełnił kolejno funkcje prodziekana (1975–1977) oraz dziekana (1977–1981). W 1980 roku uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych, a w 1981 roku został profesorem zwyczajnym. Równocześnie, od 1974 roku, był również zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie, gdzie w 1992 roku przeszedł na etat podstawowy. Pełnił tam funkcje kierownika Katedry Słowiańszczyzny Wschodniej (1993–1994) oraz Katedry Językoznawstwa Słowiańskiego (1994–1999), a po przekształceniu uczelni w Uniwersytet Warmińsko-Mazurski był dyrektorem Instytutu Słowiańszczyzny Wschodniej (2000–2001). Od 1996 roku wznowił również współpracę z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierując Zakładem Języka Rosyjskiego. Pod jego opieką doktoraty obronili m.in.: Andrzej Sitarski (1984) oraz Joanna Orzechowska (1999).

Bartoszewicz był członkiem wielu organizacji i towarzystw naukowych, w tym Międzynarodowej Akademii Nauk Euro-Azja, Międzynarodowej Asocjacji Białorutenistów (gdzie był członkiem honorowym), Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Polskiego Towarzystwa Białorutenistycznego (współzałożyciel, wiceprzewodniczący Zarządu Głównego), Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego (współzałożyciel, przewodniczący Zarządu Głównego w latach 1981–1982) oraz Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego (współzałożyciel, wiceprzewodniczący Zarządu Głównego w latach 1976–1982). Był także członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Kadr Naukowych.

Opublikował około 150 prac naukowych, w tym 13 książek, takich jak Historia rosyjskiego języka literackiego (1979), Indeks a tergo do słownika Aleksandra Puszkina (1985), Zagadnienie ewolucji współczesnego języka rosyjskiego (1986) oraz Słowotwórstwo rosyjskie dla Polaków (1990). Był współautorem czterotomowego Słownika a tergo współczesnego języka białoruskiego (1988–1989). Należał do grona założycieli i przewodniczył komitetowi redakcyjnemu pisma „Acta Polono-Ruthenica”, redagował tomy z serii Uniwersytetu Warszawskiego „Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej”, a także był członkiem komitetów redakcyjnych periodyków takich jak „Glottodidactica”, „Acta Neophilologica” oraz „Bałtijskij Filologiczeskij Kurier”. Pod jego kierunkiem obroniono setki prac magisterskich oraz kilkadziesiąt doktoratów.

Bartoszewicz zapisał się w historii olsztyńskiej nauki jako organizator kontaktów z Królewcem. W 1985 roku zainicjował Międzynarodową Konferencję Slawistyczną w Olsztynie, która była kontynuowana w kolejnych latach z udziałem uczonych z Królewca. Recenzował rozprawy doktorskie slawistów rosyjskich i publikował ich prace w redagowanych przez siebie czasopismach, a także sam publikował artykuły w rosyjskich periodykach. Organizował wymianę studencką między Olsztynem a Królewcem. Z jego inicjatywy na Uniwersytecie w Królewcu rozpoczął działalność lektorat języka polskiego, a później Katedra Języków Słowiańskich z wiodącą rolą języka polskiego. W 1997 roku, jako pierwszy Polak, otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Królewcu. Pośmiertnie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski uhonorował go, nadając jego imię sali posiedzeń Rady Wydziału Humanistycznego (ul. Obitza).

Albert Bartoszewicz był dwukrotnie żonaty (z Lidią, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego, oraz z Anną Starościak, absolwentką filologii rosyjskiej Uniwersytetu Warszawskiego i wykładowcą uczelni olsztyńskich), miał dwie córki: Agnieszkę (ur. 1966) oraz Monikę (ur. 1970).

W 1999 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Wybitni Polacy w Królewcu. XVI–XX wiek, Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2005
• Prof. zw. dr hab. Albert Bartoszewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-01-29]