Albert Adamkiewicz

Albert Wojciech Adamkiewicz (ur. 11 sierpnia 1850 w Żerkowie, zm. 31 października 1921 w Wiedniu) był polskim lekarzem patologiem, neurologiem i neuroanatomem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, pochodzenia żydowskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej jako syn lekarza Adolfa Adamkiewicza. W 1888 roku przeszedł na katolicyzm. Edukację średnią zdobywał w Bydgoszczy i Kętrzynie (Rastenburgu). Rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Królewcu w 1868 roku, lecz po półtora roku przeniósł się na Uniwersytet we Wrocławiu. Studia przerwał z powodu wojny prusko-francuskiej, a następnie wznowił je na Uniwersytecie w Würzburgu. Tam, w 1872 roku, jako student trzeciego roku, zaprezentował pracę na temat mechanicznych urządzeń do tamowania krwawienia, za co otrzymał pierwszą nagrodę w konkursie oraz tytuł doktora medycyny. Jako wybitny student pełnił rolę asystenta profesorów Rudolfa Heidenheina we Wrocławiu (przed przerwą w studiach) oraz Friedricha Recklinghausena na Wydziale Anatomii Patologicznej w Würzburgu (od 1871). Po uzyskaniu dyplomu w Würzburgu, Adamkiewicz wrócił na Uniwersytet Wrocławski, gdzie w 1873 roku zdał pozostałe egzaminy na kierunku lekarskim oraz egzamin państwowy.

W marcu 1873 roku został asystentem Wilhelma von Witticha w Instytucie Fizjologii Uniwersytetu w Królewcu. Po dwóch latach objął stanowisko szefa laboratorium Wydziału Chorób Wewnętrznych u Bernharda Naunyna. W 1876 roku, jako docent patofizjologii na Uniwersytecie w Królewcu, rozpoczął wykłady z zakresu patofizjologii i diagnostyki medycznej. Niedługo potem przeniósł się do Berlina, gdzie przyjął ofertę pracy na Wydziale Chorób Nerwowych Carla Westphala przy szpitalu Charité. Od 1879 do 1892 roku kierował wydziałem Patologii Ogólnej i Doświadczalnej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Chociaż jego znajomość języka polskiego była ograniczona, zyskał uznanie jako dobry nauczyciel i badacz.

Był żonaty z Kazimierą Reychman, córką Henryka (zm. 1926 w Wiedniu). Miał syna, Jerzego Adamkiewicza.

Dorobek naukowy

Adamkiewicz koncentrował się w swojej pracy naukowej na patologii ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie badając unaczynienie tego układu. Opisał m.in. największą tętnicę korzeniową lędźwiowego odcinka rdzenia kręgowego, która obecnie nosi nazwę tętnicy Adamkiewicza. W 1889 roku zajął się opisem postępującego porażenia nerwów czaszkowych, które w 1927 roku zostało uznane za nową jednostkę nozologiczną przez Raymonda Garcina i znane jest jako zespół Garcina.

Na początku lat 90. XIX wieku Adamkiewicz ogłosił odkrycie pasożyta, który miał wywoływać nowotwory, nazwanego przez niego Coccidium sarcolytus, oraz opracował przeciwnowotworową surowicę, zwaną „kankroiną”. Ponieważ te odkrycia okazały się błędne, Adamkiewicz spotkał się z ostrą krytyką ze strony akademickiego środowiska Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wkrótce po tym opuścił Kraków i pracował w Szpitalu Żydowskim Rothschilda w Wiedniu.

Należał do różnych towarzystw lekarskich w Królewcu, Krakowie, Paryżu, Lipsku, Wiesbaden i Berlinie. Błędne odkrycie, którego próbował bezskutecznie udowodnić w jednej z wiedeńskich klinik chirurgicznych, oddaliło go od świata naukowego, co przyczyniło się do jego zapomnienia przed śmiercią.

Wybrane prace

Die mechanischen Blutstillungsmittel bei verletzen Arterien von Paré bis auf die neueste Zeit. 1872.

Die Natur und der Nährwert des Peptons. Berlin, 1877.

Die Sekretion des Schweisses. Berlin, 1878.

Die feineren Veränderungen in den degenerierten Hintersträngen eines Tabeskranken. Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten (1880)

Die Lehre vom Hirndruck und die Pathologie der Hirnkompression. Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-naturwissenschaftliche Classe 88 (1883)

Der Blutkreislauf der Ganglienzelle. Berlin, 1886.

Die degenerativen Krankheiten des Rückenmarkes. Stuttgart, 1888.

Die Principien einer rationellen Behandlung der bösartigen Geschwülste (Krebse) und die Reaktionsfähigkeit derselben. Akademischer Anzeiger der Akademie der Wissenschaften in Wien XVI (1891)

Die Arterien des velängerten Markes vom Übergang bis zur Brücke. Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe 57, ss. 481-496 + 3 Tafel (1892)

Die Reaktionen der Carcinome und deren Heilwert (1892)

Über den Krebs. 1893.

Tafeln zur Orientierung an der Gehirnoberflache des lebenden Menschen (bei chirurgischen Operationen und klinischen Vorlesungen). 2. Aufl., Wien-Leipzig, 1894

Über den Krebsparasiten Coccidium sarkolytus. Wiener Medizinische Presse, 1894

Die sogenannte Stauungspapille und ihre Bedeutung als eines Zeichens von gesteigerten Druck in der Höhle des Schädels. Zeitschrift für klinische Medizin 28 (1895)

Über die sogenannte „Bahnung”. Amsterdam: Janus, 1896.

Zur Geschichte der Funktionen der Grosshirnrinde und der Vorstellungen vom Substrat der Seele. Amsterdam: Janus, 1896

Zeitschrift für klinische Medizin, Berlin, 1898

Die Funktionsstörungen des Grosshirns. Hannover: Verlag von Adolf W. Köllner, 1898.

Die Kreislaufstörungen in den Organen des Centralnervensystems. Berlin-Leipzig, 1899.

Über das Unbewusste denken und das Gedankensehen, 1904

Die Eigenkraft der Materie und das Denken im Weltall, 1906

Zur Funktion der Schweißsekretion. Neurologisches Zentralblatt No 3, 123-124, 1907

Der Doppelmotor im Gehirn. Neurologisches Zentrallatt 15, 690-700, 1907