Albatros krótkosterny

Albatros krótkosterny (Phoebastria albatrus) to gatunek dużego ptaka morskiego, który należy do rodziny albatrosów (Diomedeidae). Jest on zagrożony wyginięciem i występuje w północnej części Oceanu Spokojnego. Nie wyróżnia się podgatunków.

Zasięg występowania

Osobnik, od którego po raz pierwszy opisano ten gatunek w 1769 roku, pochodził z okolic Kamczatki.

Albatros krótkosterny gniazduje na wyspie Tori-shima w archipelagu Wysp Izu oraz na dwóch sąsiadujących wyspach w archipelagu Senkaku: Minami-kojima i Kita-kojima. Zasięg jego występowania obejmuje niemal cały północny Pacyfik, a największe zagęszczenie występuje w rejonach wypływu wód głębinowych, szczególnie wzdłuż wybrzeży Japonii, wschodniej Rosji, Aleutów i Alaski. W okresie lęgowym, który trwa od grudnia do maja, największe skupiska można zaobserwować w okolicach wybrzeży Japonii. Nadajniki satelitarne zamocowane na ptakach wykazały, że po zakończeniu okresu lęgowego samice przebywają u wybrzeży Japonii i Rosji, natomiast samce oraz młode osobniki wokół Aleutów, na Morzu Beringa oraz wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej.

Na początku XX wieku zabito około 5 milionów albatrosów krótkosternych dla ich piór. Uważano, że gatunek ten wyginął, aż do 1951 roku, kiedy odkryto kolonię lęgową na wyspie Tori-shima. W 1979 roku zidentyfikowano kolejną kolonię, na wyspie Minami-kojima, przy południowym wybrzeżu Tajwanu.

W 1938 roku zaobserwowano pojedyncze albatrosy tego gatunku w archipelagu Midway, jednak nie stwierdzono, aby gniazdowały tam. W 2008 roku dwie osobniki połączyły się w parę; obie były zaobrączkowane jako pisklęta, samica w 2003 roku, a samiec w 1987 roku. W 2011 roku na atolu Midway po raz pierwszy wykluło się pisklę tego gatunku. Mimo tsunami, młode przeżyło. W 2012 roku na Midway odnotowano już 5 osobników Pheobastria albatrus.

31 października 2010 roku odkryto gniazdo na atolu Kure. Dorosły ptak wysiadywał w nim jajo; był to 17-letni osobnik zaobrączkowany w 1993 roku. 8 listopada zauważono także drugie jajo, świeżo zniesione.

Środowisko

Albatros krótkosterny jest ptakiem morskim, który gniazduje na wyspach, w otwartych terenach pozbawionych drzew, z niewielką ilością lub brakiem roślinności.

Morfologia

Wymiary średnie

długość ciała: 84–91 cm
rozpiętość skrzydeł: 213–229 cm

Charakterystyka

Wyróżnia się on od innych albatrosów kremoworóżowym dziobem, który u starszych osobników ma niebieskawe zakończenie. Jest to najcięższy ptak w rodzaju Phoebastria, z masą ciała wynoszącą od 3,7 do 6,6 kg. Stanowi największy gatunek wśród północnopacyficznych albatrosów. Jak wszyscy przedstawiciele rodziny Diomedeidae, ma wąskie i długie skrzydła. Należy do rurkonosych, co oznacza, że ma charakterystyczne, osłonięte nozdrza. Pióra młodocianych osobników są początkowo brunatne, ale z wiekiem bieleją. Głowa dorosłych ptaków może być zarówno biała, jak i złotawa, natomiast wierzch ciała jest biały, a skrzydła czarno-białe. Ogon o długości 14–15,2 cm ma czarne zakończenie.

Albatros krótkosterny zazwyczaj pozostaje cichy.

Pożywienie

Albatros krótkosterny odżywia się kałamarnicami, skorupiakami, ikrą ryb z rodziny ptaszorowatych oraz krewetkami. Zwykle żeruje o świcie lub zmierzchu. Znane są przypadki, w których potrafi przebywać nawet 3200 km od miejsca gniazdowania w poszukiwaniu pożywienia.

Lęgi

Około 2008 roku istniało około 450 par lęgowych, z czego 83% zamieszkiwało wyspę Tori-shima. Albatrosy krótkosterne mogą rozmnażać się po 7–8 latach, często tworząc pary na całe życie. Pierwsze ptaki przybywają do kolonii pod koniec października. Gniazdo znajduje się na ziemi i składa się z piasku, roślinności (krzewy) oraz gruzu wulkanicznego. W lęgu znajduje się tylko jedno jajo, które wysiadują oboje rodzice przez około 65 dni. Wyklucie następuje pod koniec grudnia lub na początku stycznia. Pisklę jest karmione przez rodziców, którzy zwracają zmieszany pokarm z wola, składający się z ikry ryb z rodziny ptaszorowatych oraz ciekłego tłuszczu z kałamarnic. Od maja do połowy czerwca dorosłe ptaki zaczynają opuszczać kolonię, zazwyczaj wtedy pisklęta są już opierzone.

Zagrożenia, ochrona i liczebność

Od 2000 roku IUCN klasyfikuje albatrosa krótkosternnego jako gatunek narażony (VU – Vulnerable). Wcześniej, od 1994 roku, miał status gatunku zagrożonego (EN – Endangered).

W ciągu 17 lat na początku XX wieku dla piór zginęło pięć milionów przedstawicieli Phoebastria albatrus. W 1933 roku, kiedy zakazano polowań na te ptaki, populacja wynosiła zaledwie 3–50 osobników. W 1949 roku nie stwierdzono już gniazdowania żadnych ptaków tego gatunku w znanych miejscach.

W 1950 roku ze stacji na wyspie Tori-shima zgłoszono lęg. W 1954 roku zaobserwowano już 25 ptaków, w tym co najmniej 6 par. Jednym z pierwszych działań ochronnych podjętych na wyspie Tori-shima była budowa stacji meteorologicznej, która jednak została zniszczona przez trzęsienia ziemi i aktywność wulkaniczną.

W kwietniu 1973 roku naukowiec Hiroshi Hasegawa postanowił ustabilizować kruche zbocza wyspy, aby jaja ptaków nie staczały się w dół. Zbudował również zaporę z kamieni, aby gniazda nie były zalewane. W 1995 roku sztorm zniszczył trawy z rodzaju miskantów, które Hasegawa zasadził. Naukowiec próbował również zwabić ptaki do innych, bezpieczniejszych miejsc, tworząc figury albatrosa krótkosternnego i odtwarzając nagrania jego odgłosów. W 1995 roku dwa ptaki przeniosły się w miejsce dawnej stacji meteorologicznej, a do 2003 roku miały 6 piskląt. W grudniu 2004 roku trzy inne pary również się tam przeniosły, a w 2007 roku wszystkie cztery pary doczekały się razem 16 piskląt. W maju 2002 roku, podczas osiemnastej wizyty Hasegawy na wyspie, obliczył, że główną kolonię lęgową zamieszkuje 1415 ptaków, a na pobliskich wyspach (poza kolonią) przebywa ich 260.

Tori-shima jest wyspą wulkaniczną. W sierpniu 2002 roku miała miejsce erupcja, która zagroziła istnieniu kolonii. Inne czynniki zagrażające temu gatunkowi (i innym ptakom morskim) to wycieki ropy, przypadkowe spożycie plastiku oraz zaplątanie się w sieci rybackie.

Obecnie albatrosy krótkosterny nie gniazdują już na wyspach archipelagów Ogasawara i Daitō oraz niektórych wyspach archipelagu Senkaku. Wyspami, które albatros krótkosterny już nie zamieszkuje, są: Nishinoshima (wyspa Rosario), Mukojima, Yomeshima, Kitanoshima, Kita-Daidojima, Minami-daitojima, Okino-daitojima, Kobisho, Uotsurijima, Iwojima, Agincourt i Byosho.

Pod koniec sezonu lęgowego 2013/2014 odnotowano 4200 albatrosów krótkosternych, w tym 3540 na wyspie Tori-shima, 650 na dwóch wyspach na Morzu Wschodniochińskim (Minami-kojima i Kita-kojima) oraz 10 na wyspach Ogasawara.