Albatros królewski

Albatros królewski (Diomedea epomophora)

Albatros królewski, znany jako Diomedea epomophora, to gatunek dużego ptaka z rodziny albatrosów (Diomedeidae). Gniazduje on na Wyspach Chatham, Campbella i Auckland w południowej części Pacyfiku, a także na południu Nowej Zelandii. Ptaki, które nie zakładają gniazd, można regularnie spotkać nad oceanami półkuli południowej.

Taksonomia

Gatunek został po raz pierwszy opisany przez René Primevère’a Lessona w 1825 roku, jednak nie podano miejsca pobrania holotypu. Nowemu gatunkowi nadano nazwę Diomedaea epomophora. W 1917 roku Murphy opisał podgatunek D. (e.) sanfordi na podstawie holotypu, który został odłowiony około 64 km od brzegów Corral w Chile. Czasami bywa uznawany za odrębny gatunek z uwagi na różnice w morfologii oraz wielkości kolonii.

Podgatunki i zasięg występowania

Opisano dwa podgatunki:

albatros królewski (D. (e.) epomophora) – występuje w Oceanach Antarktycznym oraz w południowych częściach Oceanu Spokojnego, Atlantyckiego i Indyjskiego; gniazduje na Wyspie Campbella i Wyspach Auckland;
albatros ciemnoskrzydły (D. (e.) sanfordi) – również w Oceanach Antarktycznym oraz w południowych częściach Oceanu Spokojnego, Atlantyckiego i Indyjskiego; gniazduje na Nowej Zelandii (Półwysep Otago na Taiaroa Head), Enderby oraz Wyspach Chatham (Forty-Fours, Sisters’ Islands).

Morfologia

Wymiary dla ptaków podgatunku nominatywnego to: długość ciała od 107 do 122 cm; masa ciała samca wynosi od 8,1 do 10,3 kg, samicy od 6,52 do 9 kg, a rozpiętość skrzydeł od 290 do 351 cm. Ptaki podgatunku D. (e.) sanfordi mają masę ciała wynoszącą od 6350 do 8804 g. U ptaków nominatywnych głowa i ciało są czysto białe, podczas gdy skrzydła są czarne z białą krawędzią. Sterówki są białe, u młodych osobników kończą się czarnym końcem. Samice są nieco mniejsze i bardziej matowe. Młode ptaki mają ciemniejsze skrzydła oraz czarne plamki na grzbiecie, bokach ciała, wierzchu głowy i ogonie. Dorosłe osobniki D. (e.) sanfordi mają białe ciało z wyjątkiem czarnych skrzydeł oraz ciemnej tylnej krawędzi i końcówki spodu skrzydła. Osobniki młodociane wyróżniają się brązowym znakowaniem na wierzchu głowy oraz czarnymi oznaczeniami na dolnej części grzbietu i kuprze, a także czarnym paskiem na końcu ogona. Dziób albatrosów tego podgatunku jest duży, różowy, z bulwiastą końcówką i czarnymi krawędziami na górnej szczęce. W okresie lęgowym dziób może mieć intensywniejszą barwę. Tęczówka jest brązowa, a stopy mają kolor od różowego do niebieskobiałego z niebieskawą błoną pławną.

Ekologia i zachowanie

Albatrosy królewskie gniazdują na zboczach pokrytych kępami traw, grzbietach i płaskowyżach. Na Wyspie Campbella ich gniazda znajdują się na wysokości od 180 do 350 m n.p.m. Ptaki te żerują głównie na wodach Nowej Zelandii oraz w państwach południowoamerykańskich, a przedstawiciele D. (e.) sanfordi pojawiają się w wodach o temperaturze od 6 do 20 °C. Ich dieta składa się z kałamarnic (takich jak Onykia ingens i Histioteuthis atlantica), ryb, skorupiaków, osłonic z rodziny Salpida oraz martwych pingwinów. Albatrosy te wydają chrypliwe dźwięki oraz jękliwe odgłosy, przy czym głosy obu podgatunków nie różnią się znacząco.

Lęgi

Albatrosy królewskie rozmnażają się co dwa lata, składając jaja pod koniec listopada lub na początku grudnia. W zniesieniu znajduje się jedno jajo. Zazwyczaj ptaki te tworzą pary na całe życie. Inkubacja, prowadzona przez oboje rodziców, trwa blisko 79 dni. Młode ptaki są karmione przez oboje rodziców i opierają się w pełni po 236–244 dniach życia. Dojrzałość płciową osiągają zwykle w wieku 9–11 lat. Pewna samica podgatunku D. (e.) sanfordi, znana jako „Grandma”, w 1989 roku wyprowadziła lęg mając co najmniej 61–62 lata (została zaobrączkowana pod koniec 1937 roku jako dorosły ptak) i od tego czasu nie była już widziana. Rekord ten pobiła inna samica, „Wisdom”, która w 2016 roku na atolu Midway wyprowadziła lęg w wieku 65 lat.

Status zagrożenia

Według IUCN (2021) oba podgatunki mają różne statusy zagrożenia: D. (e.) epomophora jest klasyfikowany jako narażony (VU, Vulnerable), natomiast D. (e.) sanfordi jako zagrożony (EN, Endangered). Populacje z Wyspy Enderby i Wysp Auckland były niegdyś (do lat 30. XX wieku) niszczone przez działalność ludzi, rozwój rolnictwa oraz introdukowane ssaki. Na Auckland dzikie świnie i koty wciąż zjadają jaja i pisklęta. Na Campbell i Enderby rozprzestrzeniają się krzewy Dracophyllum, które mogą ograniczać miejsce do rozrodu albatrosów. Ponadto albatrosy królewskie często łapią się w sieci i na linki haczykowe podczas połowów ryb. W 1985 roku na Wyspach Chatham wystąpił sztorm, który zmył część gleby oraz zniszczył większość roślinności w obszarach lęgowych tych ptaków. W latach 1980–2000 u ptaków D. (e.) sanfordi stwierdzano cienkie skorupki i przypadki obumierania piskląt, jednak nie wykazano związku z zanieczyszczeniami. Na Taiaroa Head zaobserwowano drapieżnictwo ze strony introdukowanych gronostajów (Mustela erminea) i kotów.