Albatros D.III (Oef)

Albatros D.III (Oef) to austro-węgierski samolot myśliwski z czasów I wojny światowej, będący licencyjną, udoskonaloną wersją niemieckiego myśliwca Albatros D.III, produkowaną przez firmę Oeffag. Stanowił jeden z podstawowych typów myśliwców używanych po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, która była jego drugim co do liczby użytkownikiem. W Austro-Węgrzech samolot ten znany był jako Oeffag Albatros D.III, natomiast w Polsce nosił oznaczenie Oeffag D.III.

Historia

W 1916 roku austriacka wytwórnia lotnicza Österrichische Flugzeugfabrik AG (Oeffag) w Wiener Neustadt nabyła licencję na samolot myśliwski Albatros D.II, opracowany przez niemiecką firmę Albatros Flugzeugwerke GmbH. Po zbudowaniu 16 egzemplarzy, w Oeffag rozpoczęto produkcję nowej wersji – Albatros D.III, która różniła się głównie konstrukcją skrzydeł. Prototyp licencyjnego Albatrosa D.III (Oef) został ukończony w lutym 1917 roku (nr fabr. 53.20), a następnie rozpoczęto jego produkcję. Pierwsza seria opierała się na kadłubach i silnikach wersji D.II (Oef).

Austriacki samolot różnił się od oryginału, ponieważ zastosowano w nim silnik o większej mocy, umieszczony pod aerodynamiczną osłoną. Dodatkowo poprawiono wytrzymałość dolnego płata oraz komory płatów, a także zmieniono inne elementy konstrukcyjne, takie jak chłodnica silnika i rury wydechowe. Uzbrojenie w postaci dwóch karabinów maszynowych umieszczono w kadłubie – w górnej części jego nosa (w niemieckim Albatrosie znajdowało się na kadłubie). Dzięki mocniejszemu silnikowi i zwiększonej wytrzymałości, Albatrosy produkowane przez Oeffag były bardziej udane od niemieckich modeli i charakteryzowały się lepszymi osiągami. Samolot ten był później rozwijany, wprowadzając mocniejsze silniki i dodatkowe ulepszenia.

W wytwórni Oeffag produkowano samoloty w następujących seriach, różniących się zastosowanym silnikiem:

seria 53.2 – silnik Austro-Daimler o mocy 185 KM (136 kW), wyprodukowano 45 samolotów
seria 153 – silnik Austro-Daimler o mocy 200 KM (147 kW), wyprodukowano 281 samolotów
seria 253 – silnik Austro-Daimler o mocy 230 KM (169 kW), wyprodukowano ponad 250 samolotów

W serii 153 część samolotów (od numeru 153.112) nie miała dużego kołpaka śmigła i miała zaokrągloną blachę osłony silnika, co zachowano także w serii 253. Łącznie wyprodukowano ponad 580 samolotów Oeffag D.III.

Samoloty myśliwskie Albatros D.III (Oef) zaczęto wprowadzać do lotnictwa austro-węgierskiego od lipca 1917 roku na frontach południowym i wschodnim. Piloci austriaccy odnieśli na nich wiele zwycięstw w walkach powietrznych do końca I wojny światowej. Od maja 1918 roku na froncie pojawiła się najlepsza seria 253, z której do listopada 1918 roku przekazano lotnictwu austro-węgierskiemu 208 egzemplarzy.

Użycie samolotów w Wojsku Polskim

Już 31 grudnia 1918 roku wytwórnia Oeffag zaproponowała rządowi polskiemu sprzedaż samolotów z serii 253 (była to pierwsza oferta dostawy samolotów do Polski). 13 stycznia 1919 roku Polska podpisała umowę na zakup pierwszej partii 12 samolotów, a następnie jeszcze 14 i 12 – łącznie 38. Samoloty te przywieziono do Polski w stanie złożonym, transportem kolejowym do końca 1919 roku. W Krakowie zmontowano je, pierwsze egzemplarze w lipcu 1919 roku, a ostatnie w 1921 roku. Ponadto na koniec 1918 roku zdobyto na terenie Małopolski 7 lub 10 samolotów tego typu. W celu odróżnienia od oryginalnych samolotów niemieckich, w Polsce oficjalnie wprowadzono nazwę Oeffag D.III. Łącznie polskie lotnictwo wojskowe dysponowało 45 lub 48 samolotami myśliwskimi Oeffag D.III.

Samoloty te przydzielono do eskadr myśliwskich: 7 eskadra myśliwska (12 samolotów, od sierpnia 1919) i 13 eskadra myśliwska (11 samolotów, od kwietnia 1920 – dawniej 2. eskadra wielkopolska), a pozostałe samoloty skierowano do szkół lotniczych.

Na samolotach Oeffag D.III piloci polscy walczyli w 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej. W obliczu niewielkiej aktywności lotnictwa radzieckiego, nie dochodziło zazwyczaj do walk powietrznych, a polskie myśliwce były przede wszystkim wykorzystywane do rozpoznania oraz ataków szturmowych na wojska naziemne, używając karabinów maszynowych oraz lekkich bomb zrzucanych ręcznie lub z prowizorycznych wyrzutników.

Po zakończeniu działań wojennych kilka z tych samolotów było używanych w 15 eskadrze myśliwskiej (później zmienionej na numer 112) do 1926 roku. Pojedyncze egzemplarze znajdowały się również w eskadrach treningowych 2 i 3 pułku lotniczego, a ich wycofanie nastąpiło pod koniec lat dwudziestych.

Według innych źródeł, samoloty te wycofano z eskadr do końca 1923 roku.

Opis techniczny

Samolot Oeffag D.III to jednomiejscowy myśliwiec, półtorapłat o konstrukcji mieszanej. Kadłub był kryty sklejką i blachą metalową, a płaty pokryte płótnem. Usterzenie miało klasyczny kształt eliptyczny. Napęd zapewniał silnik rzędowy, chłodzony cieczą, a podwozie było stałe – klasyczne. Śmigło wykonano z drewna.

Płaty o konstrukcji drewnianej (górny – dwudźwigarowy, dolny – jednodźwigarowy) były pokryte płótnem. Lotki znajdowały się jedynie w górnym płacie. Kadłub o konstrukcji półskorupowej, o przekroju stożkowym, był kryty sklejką i mieścił w przedniej części silnik rzędowy chłodzony cieczą, osłonięty blachą aluminiową. Za silnikiem znajdowała się odkryta kabina pilota z zamocowanym z przodu małym wiatrochronem. Na końcu kadłuba zamontowano usterzenie klasyczne o dużej powierzchni, eliptycznym kształcie, drewnianej konstrukcji, pokryte płótnem. Śmigło wyposażono w kołpak.

Przypisy

Bibliografia

Tomasz T. Goworek, Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa: SIGMA-NOT, 1991, ISBN 83-85001-46-8, OCLC 751325702. Brak numerów stron w książce.

Andrzej Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924, Warszawa: Lampart, 1997, ISBN 83-86776-34-X.