Albatros C.X
Albatros C.X to niemiecki samolot przeznaczony do rozpoznania i bombardowania. Został zaprojektowany oraz wyprodukowany w 1917 roku przez niemiecką firmę Albatros Flugzeugwerke.
Historia
W 1917 roku inżynierowie Robert Thelen i Schubert z wytwórni Albatros Flugzeugwerke skonstruowali samolot rozpoznawczo-bombowy Albatros C.X, który był rozwinięciem wcześniejszego modelu Albatros C.VII. W porównaniu do swojego poprzednika, nowy model charakteryzował się większymi wymiarami oraz silnikiem o wyższej mocy. Pierwsze loty próbne odbyły się w połowie 1917 roku, a samolot okazał się doskonały, oferując znakomite właściwości pilotażowe oraz osiągi. W przedniej części kadłuba zainstalowano silnik rzędowy, który wystawał poza jego obrys. Za silnikiem znajdowały się odkryte kabiny – najpierw pilota, a następnie obserwatora. Na końcu kadłuba umieszczono klasyczne usterzenie z podziałem na stateczniki i stery. W okolicy silnika kadłub pokryto blachą duraluminiową, natomiast za silnikiem zastosowano sklejkę. Płaty były dwudźwigarowe, o konstrukcji drewnianej, pokryte płótnem, a lotki umieszczono na obu skrzydłach. Komora płatów została wzmocniona słupkami metalowymi oraz cięgnami i drutami stalowymi. Klasyczne podwozie z płozą ogonową było amortyzowane sznurkiem gumowym. W latach 1917–1918 w różnych niemieckich wytwórniach wyprodukowano ponad 300 egzemplarzy Albatrosów C.X.
Pierwsze samoloty Albatros C.X zostały wprowadzone do służby w niemieckim lotnictwie wojskowym na froncie zachodnim w październiku 1917 roku. Wykorzystywano je głównie do rozpoznania na rzecz artylerii oraz innych jednostek, a także do bombardowania i ostrzeliwania nieprzyjaciela. Samoloty te brały udział w działaniach wojennych aż do zakończenia I wojny światowej.
Użycie w Wojsku Polskim
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 roku, polskie oddziały wojskowe zdobyły w Wielkopolsce i Małopolsce 15 samolotów Albatros C.X. Po ich renowacji w 1919 roku przez warsztaty Stacji Lotniczej w Poznaniu, trafiły do 12 Eskadry wywiadowczej na lotnisku Ławica. Polskie załogi używały tych samolotów w latach 1919–1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej. Na niektórych egzemplarzach prowadzono także szkolenie w Szkole Lotniczej na lotnisku Ławica. W lotnictwie wojskowym, Albatrosy C.X były eksploatowane do 1923 roku.
W 1924 roku, z inicjatywy lekarzy Okręgu Wojskowego w Poznaniu, w warsztatach 3 Pułku Lotniczego jeden z samolotów Albatros C.X został przekształcony w samolot sanitarny. Przeróbka polegała na demontażu uzbrojenia oraz usunięciu tylnej kabiny obserwatora, co pozwoliło na stworzenie kabiny sanitarnej, w której można było umieścić nosze dla dwóch chorych. Chorych wprowadzano do kabiny przez drzwi z trzema okrągłymi okienkami, umieszczonymi na lewym boku kadłuba. Samolot ten stał się pierwszym wojskowym samolotem sanitarnym w Polsce. Pomalowano go w kolorze zielono-oliwkowym, a na górnej części płatów oraz na sterze kierunku umieszczono znak Czerwonego Krzyża. Na obu bokach kadłuba namalowano polskie znaki lotnicze w postaci biało-czerwonych szachownic. Samolot używano podczas manewrów wojskowych w Biedrusku koło Poznania, a jego macierzystym lotniskiem była Ławica w Poznaniu.
Opis techniczny
Albatros C.X był dwumiejscowym samolotem rozpoznawczo-bombowym, a także mógł być trzymiejscowym samolotem sanitarnym. Był to dwupłat o konstrukcji mieszanej, z podwoziem stałym. Napęd stanowił silnik rzędowy 6-cylindrowy Mercedes D.IVa oraz dwułopatowe drewniane śmigło.
