Albańska Golgota
Albańska Golgota (serb. Албанска голгота, Albanska golgota, znana również jako Wielki Odwrót) to zorganizowane wycofanie się Królewskiej Armii Serbskiej przez góry Czarnogóry i Albanii zimą 1915/1916 w trakcie I wojny światowej.
Pod koniec października 1915 roku państwa takie jak Cesarstwo Niemieckie, Austro-Węgry oraz Bułgaria rozpoczęły zmasowaną ofensywę pod niemieckim dowództwem przeciwko Serbii. Na początku tego miesiąca Francja i Wielka Brytania wysadziły w Salonikach cztery dywizje, dowodzone przez generałów Maurice’a Sarraila i Byrona Mahona, aby wesprzeć swojego serbskiego sojusznika, który był przytłoczony przez liczniejsze siły wroga i otoczony z trzech stron przez państwa-agresorów. Serbowie stawiali opór, wycofując się na południe, mając na celu dotarcie do Macedonii, gdzie zamierzali połączyć się z siłami alianckimi. Po odstąpieniu Greków, Bułgarzy zatrzymali francusko-brytyjskich interwentów w dolinie Wardaru, a Serbowie zostali rozgromieni na Kosowym Polu przez połączone siły austro-węgierskie, niemieckie i bułgarskie.
Aby ocalić pozostałe wojska przed okrążeniem i zagładą, w dniu 23 listopada 1915 roku rząd oraz naczelne dowództwo serbskie podjęli decyzję o wycofaniu się przez góry Czarnogóry i Albanii. Celem tej operacji było dotarcie do wybrzeża Adriatyku, gdzie przy wsparciu aliantów przetrzebiona armia serbska miała zostać zreorganizowana i ponownie wyposażona. Serbowie wycofywali się w trzech kolumnach; odwrót obejmował resztki armii, króla, setki tysięcy uchodźców cywilnych oraz wziętych na początku wojny austriackich jeńców wojennych. W okresie od listopada 1915 do stycznia 1916 roku, podczas trudnej, zimowej wędrówki przez góry, zmarło 77 455 żołnierzy oraz 160 000 cywilów na skutek wyziębienia, głodu, chorób lub ostrzału ze strony wroga. Austriaccy piloci, wykorzystując nową technologię, zrzucali bomby na wycofujące się kolumny, dokonując pierwszego udokumentowanego bombardowania ludności cywilnej z powietrza.
Ze 400 000 osób, które wyruszyły na Albańską Golgotę, jedynie 120 000 żołnierzy i 60 000 cywilów dotarło do wybrzeża Adriatyku, skąd ewakuowano ich statkami alianckimi na grecką wyspę Korfu, gdzie formował się serbski rząd na uchodźstwie, na czele którego stanęli książę-regent Aleksander oraz Nikola Pašić. Dodatkowo, kolejnych 11 000 Serbów zmarło później z powodu chorób, niedożywienia lub stresu wynikającego z odwrotu. W niektórych źródłach opublikowanych po wojnie wydarzenie to określano jako „najtragiczniejszy epizod Wielkiej Wojny”.
Przypisy
Bibliografia
- Richard L. Dinardo: Invasion: The Conquest of Serbia, 1915. Santa Barbara: Praeger, 2015. ISBN 978-1-4408-0092-4. (ang.).
- Gordon-Smith. The Retreat of the Serbian Army. „A Monthly Magazine of the New York Times”. Vol. XI, 1920. (ang.).
- Richard C. Hall: War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-031-7. (ang.).
- Peter Hart: The Great War: A Combat History of the First World War. Oxford University Press, 2015. ISBN 978-0-19-022735-7. (ang.).
- Mary Motes: Kosova, Kosovo: Prelude to War 1966-1999. Redland Press, 1999. ISBN 978-0-85036-492-7. (ang.).
- Reader’s Digest Association: The War to End Wars, 1914-18. Reader’s Digest, 2000. ISBN 978-0-7621-0288-4. (ang.).
Loading ...