Alban Berg

Alban Maria Johannes Berg (urodzony 9 lutego 1885 w Wiedniu, zmarły 24 grudnia 1935 tamże) był austriackim kompozytorem i jednym z pionierów muzyki atonalnej. Należał do grona trzech wiodących postaci drugiej szkoły wiedeńskiej.

Życiorys

Urodził się w rodzinie o przeciętnych dochodach. Uzyskał typowe dla swojego czasu domowe wykształcenie muzyczne. Swoje pierwsze kompozycje tworzył już w wieku nastoletnim, nie mając formalnego wykształcenia w zakresie kompozycji. Po ukończeniu (z trudnościami) szkoły średniej, w 1904 roku został przyjęty jako student do wiedeńskiego konserwatorium, gdzie uczył się pod okiem Arnolda Schönberga, który wówczas zaczynał swoje eksperymenty z muzyką dodekafoniczną. Wśród jego współuczestników studiujących w tym samym czasie był Anton Webern. W swojej twórczości Berg wykorzystywał zasady atonalności i serializmu, jednak wiele jego kompozycji pozostaje w tonacji lub łączy różne elementy, osadzając się w estetyce późnego romantyzmu.

Po ukończeniu studiów Berg zajął się twórczością kompozytorską, jednocześnie pracując jako księgowy. W 1911 roku poślubił uznaną śpiewaczkę Helene Nahowski. W 1915 roku został powołany do wojska, ale z powodu problemów zdrowotnych (cierpiał na astmę) został zwolniony rok później. Jego doświadczenia wojskowe zainspirowały go do skomponowania opery Wozzeck, opartej na popularnym dramacie Büchnera (Woyzeck). Premiera tej opery odbyła się w 1925 roku i spotkała się z pozytywnym odbiorem. W 1918 roku, wspólnie z Arnoldem Schönbergiem, założył Verein für musikalische Privataufführungen, mający na celu wsparcie awangardowych eksperymentów muzycznych.

Do innych znanych dzieł Berga zaliczają się Koncert kameralny na fortepian, skrzypce i 13 instrumentów dętych (1925) oraz Suita liryczna na kwartet smyczkowy (1926). W obydwu kompozycjach Berg łączył tradycyjną tonalność z zasadami atonalności. Ostatnim dziełem, które opublikowano za życia kompozytora, był Koncert skrzypcowy „pamięci Anioła”, dedykowany tragicznie zmarłej w wieku 19 lat Manon Gropius, córce Almy Mahler, wdowy po Gustavie Mahlerze oraz Waltera Gropiusa.

Berg zmarł w wieku 50 lat na skutek zakażenia, które było rezultatem nieudanej próby oczyszczenia rany po użądleniu owada.

W chwili śmierci Berg pozostawił niedokończoną operę Lulu, do której sam napisał libretto. Erotycznie kontrowersyjna opera opowiada o jego skrywanej miłości do Hanny Fuchs-Robettin. Opera miała swoją premierę w Zurychu w 1937 roku, a jej dokończenie przypadło Friedrichowi Cerhie, który wystawił ją w całości po raz pierwszy w 1979 roku.

Twórczość

Najważniejsze utwory:

opery Wozzeck, Lulu
Koncert skrzypcowy „pamięci Anioła”
Suita liryczna na kwartet smyczkowy
Siedem wczesnych pieśni

Zobacz też

Lista dzieł Albana Berga

Przypisy

Bibliografia

Bogusław Schäffer: Berg Alban. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 1: AB część biograficzna. Kraków: PWM, 1979. ISBN 83-224-0113-2. (pol.)
Bogusław Schaeffer: Klasycy dodekafonii. T. 1-2. Kraków: PWM, 1961-1964. Brak numerów stron w książce.
Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. 1: Od Mahlera do Szostakowicza. Kraków: WL, 1990. ISBN 83-080-1836-X. Brak numerów stron w książce.
Luigi Rognoni: Wiedeńska szkoła muzyczna. Kraków: PWM, 1978, seria: Biblioteka Res Facta. Brak numerów stron w książce.